AΛBANIA
Ο αγώνας των φοιτητών συνεχίζεται
Ανταπόκριση από τα Tίρανα
Όσοι πίστεψαν ότι ο αγώνας των φοιτητών θα λήξει με την αλλαγή του χρόνου, διαψεύσθηκαν πανηγυρικά. 7 Γενάρη ήταν η πρώτη μέρα μιας μεγάλης πορείας έξω από το πρωθυπουργικό Μέγαρο για να υπενθυμίσει στον Ράμα ότι έχει ηττηθεί κατά κράτος.
Α. Γιατί συνεχίζεται;
Οι πάντες πίστεψαν ότι μετά τον ευρύ ανασχηματισμό του Ράμα και τη δημόσια παραδοχή του ότι τα αιτήματα των φοιτητών είναι δίκαια και ότι θα κάνει αλλαγές στον υπάρχοντα νόμο, οι φοιτητές θα σταματούσαν τις κινητοποιήσεις. Έκαναν λάθος! Τις πρώτες μέρες του Γενάρη είχαμε ξανά πορείες έξω από το πρωθυπουργικό Μέγαρο, αλλά λόγω των μεγάλων βροχών εκείνες τις μέρες η συμμετοχή δεν ήταν όσο το Δεκέμβρη. Ο αγώνας τώρα συνεχίζεται ανά σχολή με μποϊκοτάζ και καταλήψεις. Δυστυχώς, δεν γίνονται πορείες όπως πριν και τα ΜΜΕ δεν το προβάλουν όπως πριν.
Ο φοιτητικός Δεκέμβρης αποτέλεσε έμπνευση και για άλλες κοινωνικές ομάδες να βγουν στο δρόμο, όπως είναι οι γιατροί. Eίχαμε επίσης σε αρκετές πόλεις κινητοποιήσεις ενάντια στην αύξηση των υγρών καυσίμων. Η Αλβανία έχει τις υψηλότερες τιμές καυσίμων συγκριτικά με όλα τα Βαλκάνια.
Δεν πρέπει να ξεχάσουμε να αναφέρουμε ότι για πρώτη φορά στα χρονικά είχαμε και στην αμέριστη συμπαράσταση της αλβανικής διανόησης και της αλβανικής διασποράς. Ποτέ πριν η διανόηση δεν υπήρξε τόσο ζωντανή και στο προσκήνιο όσο με τον Φοιτητικό Δεκέμβρη. Δεν ξέρω αν μπορεί να αποτυπωθεί με λέξεις το να βλέπεις γιαγιάδες και παππούδες μαζί με τα εγγόνια καθημερινά έξω από το πρωθυπουργικό Μέγαρο. Ποτέ άλλοτε στα 30 χρόνια της μεταχοτζικής Αλβανίας, κανένα κίνημα δεν είχε την καθολική συμπαράσταση του λαού. Καθημερινά στα ραδιόφωνα και στις τηλεοράσεις από κάθε γωνιά έρχονταν μηνύματα συμπαράστασης και λεωφορεία με διαδηλωτές για τα Τίρανα. Ήταν η πρώτη φορά που κανένας δεν παραπονέθηκε για τα μποτιλιαρίσματα των δρόμων. Το ότι συνεχίζεται ο αγώνας δείχνει ότι αυτή η γενιά έχει χάσει ελπίδα για το μέλλον της όπως αυτό διαφαίνεται στο υπάρχον σύστημα. Είναι η γενιά που ξέρει ότι όταν θα τελειώσει τις σπουδές της, θα είναι άνεργη. Την περιμένουν τα call centers (ιταλικών, ελληνικών, αγγλικών και γερμανικών) όπου θα εξυπηρετεί τους Ευρωπαίους με ελαστικές σχέσεις εργασίας. Η πιθανότητα να εργαστεί στο αντικείμενο σπουδών είναι 5% (με εξαίρεση τον κλάδο της πληροφορικής). Μια άλλη υποτιθέμενη λύση επιβίωσης είναι η μετανάστευση στη Γερμανία για να εργαστεί ως οδοκαθαριστής ή να φροντίζει υπερήλικες -και αυτά υπό προϋποθέσεις.
Β. Η Αλβανική οικονομία την τελευταία 20ετία
Η Αλβανική οικονομία μετά την κατάρρευση των «πυραμίδων το ’97» και τη μεγάλη μετανάστευση στις αρχές του ’90 στηρίζονταν κατά κύριο λόγο στα εμβάσματα των μεταναστών από Ελλάδα και Ιταλία πρωτίστως. Στις αρχές του 2000, αφού απέκτησε και κάποια σχετική πολιτική σταθερότητα άρχισαν τα πρώτα μεγάλα δημόσια έργα (δρόμοι, λιμάνια). Η ελληνική και η ιταλική επέκταση στον τομέα των τραπεζών δημιούργησε νέες θέσεις εργασίας, ενώ δειλά-δειλά κατασκευάζονται και οι πρώτες πολυκατοικίες στα Τίρανα και Δυρράχιο κατά κύριο λόγο. Ένα νέο ρεύμα δημιουργείται, αρχίζει να μεταναστεύει ο πληθυσμός από την ύπαιθρο προς τα αστικά κέντρα. Μια τάση που ακόμα και σήμερα συνεχίζεται με τον κίνδυνο μέχρι το 2030 η αλβανική ύπαιθρος να ερημωθεί τελείως.
Το 2002 αποτελεί και χρόνια ορόσημο, όπου υπό την πρωθυπουργία του Φάτος Νάνο καλλιεργείται κάνναβη ελεύθερα. Σήμερα η Αλβανία έχει μετατραπεί στην «Κολομβία της Ευρώπης» με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Επίσης, αποτελεί και τη γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης στη διακίνηση ναρκωτικών. Ενώ, αρχικά οι Αλβανοί ήταν αποκλειστικά καλλιεργητές, σήμερα έχουν μετατραπεί και σε χρήστες και μάλιστα των σκληρών ναρκωτικών όπως είναι η κοκαΐνη.
Το 2006 έρχεται η επιστροφή του Μπερίσα στα πολιτικά δρώμενα της Αλβανίας. Πρόκειται για την επονομαζόμενη «χρυσή εποχή» της αλβανικής οικονομίας, η οποία κράτησε μέχρι το 2011. Αυτή η εποχή είναι ανεξάρτητη από την διακυβέρνηση του Μπερίσα, διότι η καθυστέρηση της αλβανικής οικονομίας απαιτούσε δομές και υποδομές για τα απολύτως απαραίτητα. Ο τραπεζικός τομέας και οι τηλεπικοινωνίες γνωρίζουν την ακμή τους. Η ανεργία μειώνεται. Νέο μορφωμένο προσωπικό ζητείται από τις διεθνείς εταιρείες. Ο Μπερίσα για να έχει ικανοποιημένους τους ψηφοφόρους του διόριζε στο δημόσιο χωρίς καμιά μελέτη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το δημόσιο να διογκώνεται αλλά χωρίς να μπορεί να λύνει τα προβλήματα του λαού. Επιπλέον, ζωτικοί τομείς περνάνε στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Ψηφίζει νόμους για την δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων και υπόσχεται ότι όλοι θα έχουν τη δυνατότητα να εισέλθουν στη τριτοβάθμια εκπαίδευση. Για ένα πληθυσμό 2,8 εκατομμυρίων κατοίκων, υπάρχουν πάνω από 10 ιδιωτικά πανεπιστήμια. Συν τις άλλοις δημιουργούνται και ιδιωτικά νοσοκομεία. Στην Αλβανία αν δεν έχεις χρήματα και γνωστούς, απλά πεθαίνεις. Όσο και αν ακούγεται κυνικό, αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειωθεί η ανεργία εικονικά και η μεγάλη πλειοψηφία του λαού να είναι ευχαριστημένη θεωρώντας ότι θα ζήσει με καλύτερους όρους από την προηγούμενη γενιά. Στη διακυβέρνηση Μπερίσα εντάσσεται και η διαγραφή των οφειλών των νοικοκυριών στην εταιρεία ηλεκτρισμού, και τις οποίες οφειλές θυμήθηκε ο Ράμα δέκα χρόνια αργότερα απαιτώντας την αποπληρωμή τους μέχρι τελευταίας δεκάρας.
Τα δημόσια έργα γίνονται με εικονικούς διαγωνισμούς για να καταλήξουν πάντοτε στους εκλεκτούς του εκάστοτε κόμματος ή και σε εταιρίες στημένες από κυβερνητικά στελέχη μαζί με τις οικογένειές τους. Τα σκάνδαλα και οι οικονομικές ατασθαλίες από το 2007 και μετά γίνονται μέρος της καθημερινότητας. Ακόμα υπάρχουν βίντεο που δείχνουν ζωντανά περιπτώσεις διαφθοράς αλλά κανείς πολιτικός ή δημόσιος λειτουργός δεν έχει δει την πόρτα της φυλακής.
Ο πόθος για την ένταξη της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ακόμη μακριά παρόλο κάθε τόσο συντηρούνται θετικές ελπίδες από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Η πλειοψηφία των Αλβανών βλέπει πολύ θετικά την είσοδο της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διότι θα διευκολύνει τη μετανάστευση. Το μόνο θετικό σημείο για το άνοιγμα της Αλβανίας εντάσσεται η απελευθέρωση της βίζας στη ζώνη Σένγκεν το 2012. Αυτή η εξέλιξη διευκόλυνε τις δυνατότητες να εργαστεί κάποιος στο εξωτερικό και μάλιστα με καλύτερους όρους. Να σημειώσουμε πως από το 2011 μέχρι σήμερα έχουν μεταναστεύσει πάνω 350.000 Αλβανοί και κατά 95% αποτελούν το πιο μορφωμένο τμήμα του πληθυσμού της χώρας. Μόνο το 10% από αυτό δηλώνει ότι κάποια στιγμή μπορεί να επιστρέψει στη πατρίδα.
Από το 2014 έχουμε ορατά όλα σημάδια της οικονομικής κρίσης. Συρρίκνωση του τραπεζικού κλάδου, τηλεπικοινωνιών και των ακινήτων που αποτέλεσαν την ατμομηχανή της αλβανικής οικονομίας. Επίσης, έχουμε ένας κράτος που έχει μετατραπεί σε φοροεισπράκτορα με τη διαρκή επιβολή νέων φόρων για να αντιμετωπιστεί το δημοσιονομικό αδιέξοδο.
Γ. Οι στρατηγικοί περιορισμοί του κινήματος
Τα παραθέσαμε όλα τα παραπάνω για να κατανοήσουμε το πλαίσιο στο οποίο έχει εκδηλωθεί το φοιτητικό κίνημα. Καταρχήν πρέπει να τονίσουμε τη γενναία και δυναμική παρουσία και ότι είναι ακόμη στο προσκήνιο παρά τα τακτικά λάθη του. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι είναι η μοναδική κινητοποίηση τα τελευταία 30 χρόνια, μετά την κατάρρευση του “υπαρκτού” -ανύπαρκτου- σοσιαλισμού, η οποία απλώθηκε σε πανεθνική κλίμακα και παρέμεινε ανεξάρτητη από τα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα του διεφθαρμένου κυρίαρχου πολιτικού συστήματος. Άλλα αντίστοιχα παραδείγματα ανεξάρτητων κινητοποιήσεων μπορούν να αναζητηθούν μόνο σε τοπικές διαμαρτυρίες σε χωριά για τοπικά ζητήματα. Είναι η πρώτη φορά που τέθηκε το ζήτημα της εξουσίας από το δρόμο -μια ενδεχόμενη συνέχιση των κινητοποιήσεων στην ίδια ένταση με το Δεκέμβρη πιθανολογείται πως θα οδηγούσε σε προωρές εκλογές. Παρόλα αυτά κατά την άποψή μας το ότι «κλείστηκαν» μέσα στις σχολές δείχνει τα στρατηγικά του όρια και ότι ενώ στις 20 Δεκεμβρίου διαφαινόταν μια μεγαλύτερη κοινωνική έκρηξη, εν τέλει αποφάσισε να επιστρέψει από εκεί οπού ξεκίνησε. Εκεί που η σπίθα πήγε να γίνει πυρκαγιά είχαμε σημαντικούς περιορισμούς στην τακτική προσέγγιση του κινήματος. Ένα μόνο είναι σίγουρο ότι αυτός ο λαός δεν μπορεί να κυβερνηθεί πια με τον ίδιο τρόπο.
