Το Εργατικό Κόμμα βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα περίεργη κατάσταση σήμερα. Πριν μερικά χρόνια με την «αριστερά» του Κόρμπιν δημιούργησε προσδοκίες στην δοκιμαζόμενη εργατική τάξη και νεολαία. Σήμερα βρίσκεται σε βαθιά κρίση, με μεγάλο κομμάτι των μελών του σε απογοήτευση.

Αξίζει να θυμηθούμε ότι μετά την ήττα του στις εκλογές του 2019 ακολούθησε η επιστροφή στην παραδοσιακή δεξιά ηγεσία, μετά από τη σύντομη «αριστερή» περίοδο του Κόρμπιν ως ηγέτη, τον οποίο η σημερινή ηγεσία προσπάθησε να διαγράψει. Η σημερινή ηγεσία ήθελε να πάρει το αίμα της πίσω. Χιλιάδες ακτιβιστές που εντάχθηκαν στο κόμμα την τελευταία περίοδο είναι απογοητευμένοι και σαστισμένοι βλέποντας τη μάχη μεταξύ «εσωτερικών» ρευμάτων με καθαρά γραφειοκρατικές μεθόδους. Έγινε πάλι σαφές ότι το Εργατικό Κόμμα δεν μπορεί να αποτελέσει εργαλείο ταξικού αγώνα. Οι αυταπάτες που δημιούργησε η ηγεσία Κόρμπιν ήδη ξεθωριάζουν και οδηγούν τουλάχιστον σε απογοήτευση.

Ας θυμηθούμε όμως λίγα πράγματα από την ιστορία του Εργατικού Κόμματος. Στο τέλος του 19ου αιώνα, εμφανίζεται ως τμήμα των μεγάλων σοσιαλδημοκρατικών εργατικών κομμάτων στην Ευρώπη και ιδρύεται επίσημα το 1900. Η πορεία που ακολούθησε κατά κάποιο τρόπο μοιάζει με την πορεία της Δεύτερης διεθνούς ήδη από την εποχή της δημιουργίας της. Ήταν ένα κόμμα που εξέφρασε πολιτικά τα ανώτερα τμήματα της εργατικής τάξης, την εργατική αριστοκρατία και ιδιαίτερα τη συνδικαλιστική ηγεσία της ή καλλίτερα τη γραφειοκρατία της. Παρ’ όλα αυτά, υπήρχαν πάντα μικρά αλλά σημαντικά αριστερά ρεύματα μέσα στο Εργατικό Κόμμα. Ακόμα και η Τρίτη Διεθνής υπό τον Λένιν και τον Τρότσκι ενθάρρυνε τους Βρετανούς Κομμουνιστές να έχουν τακτικές κριτικής εκλογικής υποστήριξης στους Εργατικούς στο πλαίσιο των πολιτικών τους προσπαθειών οικοδόμησης ενός κομμουνιστικού κόμματος. Με μια πορεία που είχε τα πάνω και τα κάτω της, η σαφής τάση εδώ και δεκαετίες ήταν προς μια ολοένα και πιο δεξιά στάση. Έτσι ο χαρακτήρας του ως ένα ιμπεριαλιστικό αστικό κόμμα παγιωνόταν, ακόμα κα με τις «αριστερές» ηγεσίες. Η τάση αυτή κορυφώνεται με το λεγόμενο «Νέο Εργατικό Κόμμα», υπό την ηγεσία του Μπλερ, του οποίου η κίβδηλη ρητορική ενός «τρίτου δρόμου» μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού έδωσε συνέχεια και αναζωογόνησε τις νεοφιλελεύθερες καπιταλιστικές μεταρρυθμίσεις του Θατσερισμού, υποτάχθηκε στην αμερικανική ιμπεριαλιστική ηγεμονία και δίψα για πόλεμο. Έτσι το Ηνωμένο Βασίλειο συμμετείχε ενεργά στις γενοκτονικές εισβολές στο Αφγανιστάν και το Ιράκ.

Ο Μπλερ βέβαια αναγκάστηκε να παραιτηθεί λόγω του σκανδάλου γύρω από την κατασκευή «αποδεικτικών» στοιχείων για να δικαιολογήσει την επίθεση κατά του Ιρακινού λαού, αλλά και ο διάδοχός του Μπράουν ακολούθησε περίπου την ίδια πολιτική γραμμή. Αυτή η ακραία έκφραση αποσύνθεσης και διαφθοράς δεν ήταν μια «προδοσία» από τον Μπλερ αλλά η συνέχεια της παράδοσης ενός «εργατικού» κόμματος στην υπηρεσία του ιμπεριαλισμού και του καπιταλισμού.

Η αντίφαση μεταξύ της εργατικής προέλευσης του αφενός, και αυτής της παγίωσής του ως ένα αστικό και ιμπεριαλιστικό κόμματος αφετέρου, εκφράζεται με εντάσεις εντός του κομματικού μηχανισμού που θα οδηγήσουν τελικά στην εμφάνιση του ρεύματος του Κόρμπιν. Ο Κόρμπιν εξελέγη ηγέτης των Εργατικών το 2015, κεφαλαιοποιώντας μια στροφή προς τα αριστερά κυρίως της νεολαίας, τροφοδοτούμενης από την απόρριψη των πολιτικών καπιταλιστικής λιτότητας που επιβλήθηκαν από την οικονομική κρίση του 2007-8 και τα επόμενα χρόνια. Ο Κόρμπιν ήταν βουλευτής επί 32 χρόνια. Αρχικά ήταν μαχητικά ενεργός στο κίνημα κατά του απαρτχάιντ, στην εκστρατεία για τον πυρηνικό αφοπλισμό, καταγγέλλοντας τον φασισμό, υποστηρίζοντας μια ενωμένη Ιρλανδία, και ήταν ένθερμος αντίπαλος του πολέμου στο Ιράκ, λαμβάνοντας μάλιστα και βραβεία από ειρηνιστικές οργανώσεις.

Υπήρξε ένα κύμα εκατοντάδων χιλιάδων νέων που προσχώρησαν στο Εργατικό Κόμμα, που υποστήριζε τον Κόρμπιν και τους οποίους η δεξιά γραφειοκρατία του κόμματος προσπάθησε να εμποδίσει να γίνουν μέλη. Το Εργατικό Κόμμα έγινε παρόλα αυτά το μεγαλύτερο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα στην Ευρώπη, ακριβώς τη στιγμή που τα παραδοσιακά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα συρρικνώνονταν, μερικές φορές σε καταστροφικά επίπεδα, στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, στο ισπανικό κράτος και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η στροφή των νέων προς τα αριστερά ήταν ένα ιδιαίτερα θετικό σημάδι των καιρών. Οι αυταπάτες τους να μετατρέψουν το Εργατικό Κόμμα σε αριστερό κόμμα προς υπεράσπιση των συμφερόντων των εργαζομένων, ανατρέποντας την επίθεση στα κοινωνικά δικαιώματα που υπέφεραν για δεκαετίες, απλά δεν υλοποιήθηκαν. Η σημερινή κρίση επιβεβαιώνει μόνο την αδυναμία αλλαγής του αστικού και ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα τέτοιων κομμάτων.

Ο Κόρμπιν προσπάθησε να προωθήσει δειλές μεταρρυθμίσεις μέσω του Κοινοβουλίου, χωρίς ποτέ να καταφύγει σε μαζική κινητοποίηση των υποστηρικτών του. Το πρόγραμμά του περιλάμβανε τη δημιουργία ενός ενιαίου εθνικού εκπαιδευτικού φορέα, με τα σχολεία να επανέρχονται στο δημόσιο τομέα, την εθνικοποίηση των σιδηροδρόμων, του νερού, της διανομής ηλεκτρικού ρεύματος και των ταχυδρομείων, μια προοδευτική φορολογική μεταρρύθμιση, μια σαρωτική μεταρρύθμιση υπέρ των δικαιωμάτων των ενοικιαστών, τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα, ένα καθολικό βασικό εισόδημα, την εισαγωγή ορισμένων στοιχείων συν-διοίκησης του ιδιωτικού τομέα, την σημαντική αύξηση του κατώτατου μισθού και την οικοδόμηση προσιτών κοινωνικών κατοικιών. Ωστόσο, υπήρχαν κάποιες τρύπες και ασάφειες στις πολιτικές του θέσεις σε πολύ σημαντικά γεγονότα της ταξικής πάλης σε διεθνές επίπεδο. Όσον αφορά το Brexit, ένα σημαντικό πολιτικό ζήτημα, ο Κόρμπιν κινήθηκε από τη δειλή και σχεδόν επαίσχυντη υποστήριξη στο Lexit (την εκστρατεία για εγκατάλειψη της ΕΕ με ένα «αριστερό» πρόγραμμα και συνθήματα) στην ασάφεια και απαιτώντας ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Δεν αμφισβήτησε με σαφήνεια και σθένος το χώρο της απόρριψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφήνοντάς τον στη δεξιά, η οποία προωθούσε ξενοφοβικά, ρατσιστικά και σοβινιστικά συνθήματα, ρήξης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην πραγματικότητα, ενέδωσε στην αντι-μεταναστευτική δημαγωγία της συντηρητικής δεξιάς.

Αυτές οι αδυναμίες οδήγησαν στην καταστροφική ήττα του Εργατικού Κόμματος το 2019 και το τέλος της ηγεσίας του Κόρμπιν που εκδιώχθηκε και τελικά τη θέση του πήρε ο πρώην παμπλικός και νυν αντιδραστικός Στάρμερ. Ο Κόρμπιν μέσα σε αυτήν την κατάσταση δεν έκανε ποτέ έκκληση για κινητοποίηση των μαζών, έτσι δεν μπόρεσε να πολεμήσει τους ελιγμούς της δεξιάς του κόμματος, η οποία μετά την ήττα το 2019, επιτέθηκε μετωπικά απαιτώντας τελικά τη διαγραφή του ίδιου του Κόρμπιν τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους, με την κατηγορία ότι δεν αντιμετώπισε «αποτελεσματικά» τον αντισημιτισμό μέσα στο κόμμα,. Αυτό αποτέλεσε την εκδίκηση των φιλοσιωνιστικών μελών του Εργατικού Κόμματος για την κριτική του Κόρμπιν στην Ισραηλινή πολιτική, υπέρ της Παλαιστίνης και την υποστήριξή του στην ουτοπική λύση των δύο κρατών. Η διαγραφή του βέβαια αποσύρθηκε μετά από έντονες διαμαρτυρίες και υποχωρήσεις και από τις δυο πλευρές.

Αν και ο αντισημιτισμός υπάρχει σε όλα τα βρετανικά αστικά κόμματα, όχι μόνο στο Εργατικό Κόμμα, και πρέπει σίγουρα να καταπολεμηθεί, το γεγονός είναι ότι οι σημαντικότερες και πιο αποκρουστικές μορφές ρατσισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο σήμερα είναι η ισλαμοφοβία, ο ρατσισμός κατά των μαύρων και των μη λευκών γενικά και η ευρέως διαδεδομένη ξενοφοβία κατά των μεταναστών από την Ανατολική Ευρώπη και τις περιφερειακές χώρες. Πέρα από τα λάθη του Κόρμπιν και του περιβάλλοντός του στην αντιμετώπιση του ζητήματος, η αλήθεια είναι ότι έχει γίνει ο αποδιοπομπαίος τράγος από τμήματα της κοινωνίας και του Εργατικού Κόμματος που αδιαφορούν για το ρατσισμό, και έχουν αφοσιωθεί στη δικαιολόγηση των ρατσιστικών εγκλημάτων του Ισραήλ και του ίδιου του βρετανικού κράτους.

Η κατάσταση αυτή οδηγεί χιλιάδες να στραφούν μακριά από το κόμμα. Ούτε ο Κόρμπιν ούτε ο συνασπισμός Momentum, ο οποίος κυριαρχείται από σοσιαλδημοκράτες και σταλινικούς ποικίλων μορφών, έχουν μια στρατηγική ρήξης με τον Εργατικό μηχανισμό και οικοδόμησης μιας ανεξάρτητης εργατικής οργάνωσης. Με αυτήν την έννοια, η συνθηκολόγηση και η έκκλησή τους για «ηρεμία» στην ιεραρχία δεν έχει οδηγήσει σε κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα και έχει τελικά χρησιμεύσει, όπως και ο ρόλος του Σάντερς στο Δημοκρατικό Κόμμα, να εμποδίσει το δρόμο προς την οικοδόμηση μιας πολιτικής εναλλακτικής λύσης, παρέχοντας ένα «αριστερό» σημείο στήριξης σε έναν αστικό και ιμπεριαλιστικό μηχανισμό που δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί ή να μετατραπεί σε οργανωτικό εργαλείο των εργαζομένων.

Ο απολογισμός της εμπειρίας Κόρμπιν στο Εργατικό Κόμμα είναι σημαντικός, στο πλαίσιο της χρεοκοπίας άλλων προσπαθειών νέο ρεφορμισμού, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, οι Ποδέμος στην Ισπανία ή το ιταλικό Κίνημα των 5 Αστέρων. Πρέπει να βγουν τα απαραίτητα συμπεράσματα για να προχωρήσουμε στην οικοδόμηση ενός ανεξάρτητου κόμματος της εργατικής τάξης, της νεολαίας, των γυναικών και των καταπιεσμένων.

Αρ. Μα.

* Πηγή Φωτογραφιών :
Sophie Brown, CC BY-SA 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, via Wikimedia Commons
Chris McAndrew, CC BY 3.0 https://creativecommons.org/licenses/by/3.0, via Wikimedia Commons