Αφγανιστάν: Στρατηγική ήττα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού

του Θόδωρου Κουτσουμπού

Η 15^η Αυγούστου 2021 θα καταγραφεί στην ιστορία ως μια μέρα στρατηγικής ήττας των ΗΠΑ και της ΝΑΤΟϊκής ιμπεριαλιστικής συμμαχίας τους. Στην 20^ή επέτειο του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» των ΗΠΑ, ύστερα από το πλήγμα στους Δίδυμους Πύργους στις 11/9/2001, ο διακηρυγμένος εχθρός, εναντίον του οποίου κινητοποιήθηκαν οι στρατιωτικές δυνάμεις σύσσωμου του δυτικού ιμπεριαλισμού, κατόρθωσε να βγει νικητής. Οι Ταλιμπάν, κυρίαρχοι στο 80% του Αφγανιστάν εδώ και καιρό, αφού σάρωσαν όλες τις μεγάλες πόλεις σε 11 μόνο μέρες, εισήλθαν θριαμβευτές στην πρωτεύουσα Καμπούλ.

Ο στρατός των 300.000 ανδρών που οργάνωσαν, χρηματοδότησαν, και εκπαίδευσαν οι ΗΠΑ, εξοπλισμένος με το πιο σύγχρονο πολεμικό υλικό, 130 αεροπλάνα και πυραύλους, σαρώθηκε μέσα σε μία μόλις εβδομάδα. Ο πρόεδρος του Αφγανιστάν των τελευταίων 7 χρόνων, ανδρείκελο των ΗΠΑ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, Άσραφ Γκάνι, διέφυγε κατά κάποιους στο γειτονικό Τατζικιστάν ή Ουζμπεκιστάν, ή ακόμα και στο Ομάν (λέγεται ότι διέφυγε με ελικόπτερο και τέσσερα οχήματα γεμάτα δέσμες αμερικανικών χαρτονομισμάτων). Τα διεφθαρμένα όργανα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού δεν είχαν το σθένος να δώσουν την παραμικρή μάχη.

Ο αμερικανικός στρατός φεύγει ηττημένος. Αν και υπάρχουν πολλές, ουσιώδεις διαφορές σε σύγκριση με την πανικόβλητη φυγή από το Βιετνάμ, οι εικόνες θυμίζουν εκείνη την φυγή. Μόνο που τότε οι εικόνες έδειχναν την πανικόβλητη φυγή με τα ελικόπτερα πάνω από την πρεσβεία της Σαϊγκόν, ενώ τώρα δείχνουν την αγωνιώδη φυγή με τα αεροπλάνα στο αεροδρόμιο της Καμπούλ. Ειρωνεία! Οι μόνοι νεκροί στην κατάληψη της Καμπούλ δεν ήταν θύματα των Ταλιμπάν, αλλά των Αμερικανών στρατιωτών, που έριξαν σε Αφγανούς συνεργάτες τους που επιχείρησαν να εισέλθουν στα αεροπλάνα. Κάποιους τους πέταξαν από μεγάλο ύψος από τα αεροπλάνα! Ο ισχυρότερος στρατός στον κόσμο, και οι σύμμαχοί του, 100.000 στρατιωτικοί, όχι μόνο δεν μπόρεσαν να νικήσουν στην 20ετή εκστρατεία τους, αλλά έφυγαν ταπεινωμένοι. Η Αυτοκρατορία του μονοπολικού κόσμου δεν στάθηκε ικανή να νικήσει τους αντάρτες Ταλιμπάν, παρά τους ισοπεδωτικούς βομβαρδισμούς, παρά την κινητοποίηση χιλιάδων στρατιωτών της συμμαχίας του ΝΑΤΟ (ανάμεσα στους οποίους και η μικρή καπιταλιστική ΕΛΛΑΣ των Πασοκο-Δεξιών και Συριζαίων είχε την δική της συνεισφορά). Όπως η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, η αυτοκρατορία του παρακμάζοντος καπιταλισμού γνωρίζει τη δική της δύση.

Σε αυτόν τον πόλεμο οι ΗΠΑ ξόδεψαν πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, και είχαν 2.400 νεκρούς στρατιώτες. Συνολικά, οι νεκροί άμαχοι Αφγανοί, οι «παράπλευρες» απώλειες από τους μαζικούς βομβαρδισμούς και τις εισβολές των «ειρηνευτικών»–ιμπεριαλιστικών δυνάμεων σε σπίτια ξεπερνούν τις 50.000. Εκατομμύρια άλλοι υποχρεώθηκαν από τις συνθήκες του πολέμου να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς.

Αν και την 1^η Μάη 2003 ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Ράμσφελντ, δήλωνε ότι «ολοκληρώθηκε η αποστολή… και οδεύουμε για τερματισμό των μαχών» και η τότε μαριονέτα τους ο Χαμίντ Καρζάι έλεγε ότι «έχουμε περάσει από την μεγάλη πολεμική δραστηριότητα σε μια περίοδο σταθερότητας, σταθεροποίησης και ανασυγκρότησης», γινόταν σαφές ότι η Αμερική δεν μπορούσε να νικήσει, ότι βούλιαζε στο δικό της τέλμα στο Αφγανιστάν όπως η Σοβιετική Ένωση/Ρωσία μετά την στρατιωτική εισβολή το Δεκέμβρη του 1979 (κόντρα στις προειδοποιήσεις της KGB). Αντιμέτωποι με τα φέρετρα και τις διαμαρτυρίες της κοινής γνώμης, διαδοχικά οι Αμερικανοί πρόεδροι Ομπάμα, Τραμπ και Μπάιντεν εξάγγελναν την αποχώρηση των στρατιωτικών δυνάμεων.

Στο ενδιάμεσο επιχειρούσαν να χτίσουν έναν αξιόμαχο τοπικό στρατό που να μπορεί να αντιπαρατεθεί στους αντάρτες Ταλιμπάν ή στη χειρότερη να διαπραγματευτεί μαζί τους. Εκ του αποτελέσματος φάνηκε η πλήρης αποτυχία τους. Αλλά η μεγαλύτερη αποτυχία τους βρίσκεται στην αδυναμία τους να ενισχύσουν, να ιδρύσουν μια νέα οικονομική και πολιτική τάξη στη χώρα, εισάγοντας τον δικό τους δυτικό-καπιταλιστικό τρόπο οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Εδώ βρίσκεται η βασική αιτία της αποτυχίας τους. Η ιστορική κοινωνικο-οικονομική καθυστέρηση του Αφγανιστάν καθιστούσε αδύνατη τη νίκη των υπεραναπτυγμένων ιμπεριαλιστών εισβολέων. Αυτό που έκτισαν είναι μια υποτελής, ανίσχυρη, διεφθαρμένη αστική τάξη, πάμπλουτη από τα αμερικανικά δολάρια και από τα κέρδη από το εμπόριο ναρκωτικών σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Αν κατάφεραν κάτι οι εισβολείς, είναι να μετατρέψουν το Αφγανιστάν στον κύριο παραγωγό και προμηθευτή οπιοειδών στον κόσμο – και, συγχρόνως, εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων…

Μπροστά στο αδιέξοδο και στην αδυναμία τους να νικήσουν, οι στρατιωτικοί και πολιτικοί ηγέτες των ΗΠΑ άνοιξαν γέφυρες επικοινωνίας ήδη από το 2010 με τους Ταλιμπάν μέσω του Κατάρ, της μόνης χώρας που φιλοξενούσε επισήμως αντιπροσωπεία των Ταλιμπάν. Σίγουρα θα τους υπενθύμισαν τις παλιές καλές αγάπες, όταν η CIA τους εξόπλιζε και τους χρηματοδοτούσε και μαζί πολεμούσαν την «κόκκινη αρκούδα» – την ΕΣΣΔ. Συναντήσεις στη Ντόχα άνοιξαν το δρόμο των διαπραγματεύσεων, με την αποφυλάκιση 5.000 μαχητών Ταλιμπάν από τις φυλακές του Αφγανιστάν (ανάμεσά τους ήταν και ο τωρινός πολιτικός ηγέτης των Ταλιμπάν, Αμπτούλ Γκάνι Μπαράντρ, που αποφυλακίστηκε από τις φυλακές του Πακιστάν πριν 3 χρόνια!). Ήλπιζαν να πετύχουν ένα συμβιβασμό, τουλάχιστον την μη ενίσχυση της Αλ Κάιντα και του ΙSIS από τους Ταλιμπάν. Οι ΗΠΑ ως διαπραγματευτικό χαρτί χρησιμοποίησαν τον πέλεκυ της οικονομικής βοήθειας σε ένα λαό σχεδόν 40 εκατομμυρίων εκ των οποίων τα 18,4 εκατομμύρια βρίσκονται σε κατάσταση ανθρωπιστικής κρίσης. Υποθέτουμε ότι θα συνεχίσουν με τις ίδιες μεθόδους…

Ο πρόεδρος Μπάιντεν, βασισμένος σε εκθέσεις των μυστικών υπηρεσιών ήλπιζε και το διακήρυσσε ότι «δεν πρόκειται να υπάρξει περίπτωση να δείτε ανθρώπους να απομακρύνονται από τη στέγη μιας πρεσβείας των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν». Ναι, δεν έφυγαν από την ταράτσα της πρεσβείας αλλά… από το αεροδρόμιο. Με το ίδιο όμως σκηνικό πανικού. Και οι καπνοί από την πρεσβεία δεν βγήκαν γιατί δέχθηκε επίθεση, αλλά από τα έγγραφα που έκαιγαν για να μην πέσουν στα χέρια των νικητών. Τώρα, ο Μπάιντεν θα έχει την κριτική του Τραμπ που είχε μεν ταχθεί υπέρ της αποχώρησης, αλλά βρίσκει έδαφος για αντιπολίτευση. Και βεβαίως, ανάμεσα στα άλλα Βατερλό ήταν οι προβλέψεις της CIA, μία μόλις εβδομάδα πριν τη θριαμβευτική είσοδο των Ταλιμπάν ότι «η Καμπούλ θα μπορούσε να αντέξει τουλάχιστον 3 μήνες».

Τώρα, οι νικητές Ταλιμπάν εμφανίζονται καθησυχαστικοί τόσο απέναντι σε φόβους αντεκδικήσεων όσο και σε άλλα ζητήματα, όπως στο ζήτημα των γυναικών. Χαϊδεύοντας τα αυτιά των δυτικών ΜΜΕ δήλωσαν ότι θα μπορούσαν οι γυναίκες να κυκλοφορούν, εφόσον υπάρχει ανάγκη, χωρίς τη συνοδεία άνδρα, αλλά οι μνήμες είναι νωπές από τα πεπραγμένα του Ισλαμικού Εμιράτου. Σε κάθε περίπτωση το δίκαιο που θα εφαρμοστεί θα είναι το δίκαιο της Σαρία.

Αντιμέτωποι με την προοπτική του θρησκευτικού σκοταδισμού πολλοί στις δυτικές χώρες τείνουν να μηδενίσουν τη σημασία της αμερικανικής ήττας. Κάποιοι αριστεροί, ανομολόγητα, τείνουν μάλιστα να εύχονται την επανεξέταση της αμερικανικής αποχώρησης και την επάνοδο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ για την… προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κατ’ αρχήν η σημασία της αμερικανικής ήττας και το είδος του καθεστώτος που διαδέχεται την ιμπεριαλιστική παρουσία δεν ταυτίζονται.

Ως προς το πρώτο, τη σημασία της αμερικανικής ήττας, αυτή δεν πρέπει να υποβαθμιστεί. Το αντίθετο, η μεγάλη στρατιωτική και γεωπολιτική ήττα των ΗΠΑ πρέπει να συλληφθεί και να αναλυθεί σε όλες της τις συνέπειες. Το πρώτο ήδη το επισημάναμε. Η ισχυρότερη οικονομική και στρατιωτική δύναμη νικήθηκε από έναν στρατό ανταρτών μιας από τις φτωχότερες και καθυστερημένες χώρες από την άποψη του αστικού εκσυγχρονισμού. Για άλλη μια φορά στην ιστορία, το “καθυστερημένο” Αφγανιστάν έγινε ο τάφος μιας μεγάλης αυτοκρατορίας. Η Αυτοκρατορία των ΗΠΑ είχε τη μοίρα των προηγούμενων αυτοκρατοριών–εισβολέων, της τσαρικής Ρωσίας, της Βρετανικής αποικιοκρατίας, της ΕΣΣΔ. Οι ΗΠΑ και ΝΑΤΟ τώρα προστίθενται ως κρίκος στην μακριά αλυσίδα των κακότυχων εισβολέων. Και η ήττα αυτή, συντονίζεται με τις συνέπειες από την ήττα-απώλεια του Ιράκ, που παρά τις αμερικανικές εισβολές και την καταστροφή της χώρας δεν ελέγχεται πλέον από τις ΗΠΑ, ενώ έχει δυναμώσει ο κατ’ εξοχήν εχθρός των ΗΠΑ και του Ισραήλ, το Ιράν. Είναι ένας αδιάψευστος μάρτυρας ότι η ιμπεριαλιστική–καπιταλιστική κυριαρχία βρίσκεται σε παρακμή, και από αυτό απορρέουν τεράστιες συνέπειες για τη φύση της εποχής και τις επαναστατικές δυνατότητες του επαναστατικού εργατικού κινήματος στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και στις καταπιεσμένες χώρες του Τρίτου Κόσμου. Γεωπολιτικά, η απώλεια ελέγχου στην νοτιο-κεντρική Ασία, συνιστά ισχυρό πλήγμα για τις ΗΠΑ καθώς φέρνει την Κίνα, τον Ν^ο1 στρατηγικό τους αντίπαλο, σε πλεονεκτικότερη θέση. Ο «Δρόμος του Μεταξιού» της Κίνας περνάει ήδη μέσα από το Πακιστάν – πάτρωνα παλαιόθεν των Ταλιμπάν. Μια γεωπολιτική «μαύρη τρύπα» στο κέντρο της Ασίας δημιουργεί συνθήκες χάους στις διεθνείς σχέσεις, με συνέπειες στην Ινδία, το Ιράν, ιδίως εν όψει των επικείμενων διαπραγματεύσεων για το πυρηνικό του πρόγραμμα, αλλά επίσης σ’ όλη τη Μέση Ανατολή, τα πολεμικά σχέδια του Ισραήλ κατά του Ιράν και στο Παλαιστινιακό. Όλα αυτά, βεβαίως δεν καθιστούν την Βόρεια Αμερική ηπιότερη και ειρηνικότερη, το αντίθετο. Το θηρίο, όπως παρατηρούσε ο Τρότσκυ, γίνεται πιο επικίνδυνο όταν είναι λαβωμένο… Ναι, λοιπόν, χαιρόμαστε για την ήττα του αμερικανο-νατοϊκού ιμπεριαλισμού και χαιρόμαστε που το αντιπολεμικό διεθνιστικό κίνημα και οι δυνάμεις για την ανασυγκρότηση της Τέταρτης Διεθνούς (και το ΕΕΚ) εναντιωθήκαμε στην ιμπεριαλιστική εισβολή στο Αφγανιστάν και συμβάλαμε, στο μέτρο των δυνάμεών μας, σε αυτήν την ήττα.

Για το δεύτερο, για την επιβολή του Ισλαμικού σκοταδιστικού κινήματος των Ταλιμπάν, των «μαθητών» του κινήματος της ισλαμικής γνώσης, σίγουρα δεν χαιρόμαστε. Θα προτιμούσαμε κάτι σαν την είσοδο των κομμουνιστών Βιετκόγκ στη Σαϊγκόν. Αλλά η ιστορία δεν γράφεται με επιθυμίες. Θεωρούμε ότι η νίκη των Ταλιμπάν και η ήττα και αποχώρηση των ξένων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων είναι ένας τρόπος για να ανοίξει ο δρόμος στη χειραφέτηση των μεγάλων μαζών των λαών του Αφγανιστάν από το θρησκευτικό σκοταδιστικό καθεστώς του Ισλαμικού Εμιράτου. Οι διάφορες επεμβάσεις ξένων δυνάμεων στο Αφγανιστάν, είτε της Βρετανίας, είτε της ΕΣΣΔ/Ρωσίας, είτε των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, στην πραγματικότητα συσκότιζαν τις κοινωνικές/ταξικές αντιθέσεις στο εσωτερικό της χώρας, δίνοντας έναν εθνικο-απελευθερωτικό μανδύα στους λάτρεις του Ισλαμικού Εμιράτου. Ο περήφανος λαός του Αφγανιστάν, νικητής όλων των αυτοκρατοριών εισβολέων, θα μπορέσει να αναπτύξει τις επαναστατικές δυνάμεις όταν θα έχει απέναντί του όχι τον ξένο εισβολέα, αλλά τις αντίπαλες κοινωνικές δυνάμεις και ιδεολογίες. Το μέλλον δια-γράφεται όχι τόσο σκοτεινό όπως κάποιοι νομίζουν. Ή, για να το θέσουμε διαφορετικά, πρέπει κανείς να συνυπολογίζει την πανουργία της ιστορίας. Συχνά στην ιστορία οι νικητές αποδεικνύεται ότι είναι νικημένοι. Το θεοκρατικό καθεστώς θα νικηθεί. Όπως και ο παγκόσμιος ιμπεριαλισμός, με την πιο γιγάντια υπερδύναμη που μπόρεσε να αναπτύξει, τις ΗΠΑ. Ακόμη και μέσα στα πυκνά σκοτάδια, στο βάθος φέγγει το κόκκινο άστρο της εθνικής και ταξικής απελευθέρωσης των λαών.

Αλληλεγγύη στους πρόσφυγες

Οι υπηρεσίες του ΟΗΕ υπολογίζουν ότι από τις αρχές του 2021 μέχρι το τέλος Ιουλίου πάνω από 550.000 Αφγανοί προστέθηκαν στα εκατομμύρια των προσφύγων. Μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν νέα ισχυρότερα κύματα προσφύγων αναμένονται. Η Ευρωπαϊκή Ένωση τηρεί μια απροκάλυπτα απάνθρωπη θέση απέναντι στους Αφγανούς πρόσφυγες, που για το ξεσπίτωμά τους έχει συμβάλλει με την ιμπεριαλιστική συμμετοχή της στο πλευρό των ΗΠΑ. «Υβριδικές επιθέσεις» χαρακτήρισε ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς τις απόπειρες εισόδου των Αφγανών προσφύγων στην Ευρώπη, ενώ ο ακροδεξιός υπουργός Μετανάστευσης Μηταράκης εκφράζοντας όλο τον αγριανθρωπισμό της κυβέρνησης των νεοδημοκρατών αχρήστων, αρπάγων και εμπρηστών, δήλωσε ότι “η Ελλάδα δεν θα γίνει πύλη εισόδου Αφγανών προσφύγων” – έστω και αν αυτοί είναι αποδεδειγμένα πρόσφυγες που χρήζουν βοήθειας σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Όπως για την ιμπεριαλιστική εισβολή και κατοχή του Αφγανιστάν για 20 χρόνια, κίνητρό τους δεν ήταν η βοήθεια στον Αφγανικό λαό, έτσι και τώρα, στην αντιμετώπιση των Αφγανών προσφύγων, αποκαλύπτεται ο αντιδραστικός, ιμπεριαλιστικός ρόλος της Ε.Ε. To εργατικό και λαϊκό κίνημα, τα κινήματα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες και μετανάστες πρέπει να κινητοποιηθούν ενάντια σ’ αυτές τις απάνθρωπες αντιδραστικές πολιτικές. Το ΕΕΚ ήταν και είναι στο πλευρό των καταδιωγμένων προσφύγων και μεταναστών και καλεί σε δράσεις διεθνιστικής αλληλεγγύης.