της Κατερίνας Μάτσα
[Μια εξαιρετική βραδιά μνήμης και τιμής στον κομμουνιστή, μαρξιστή, διαλεκτικό υλιστή και καθηγητή πανεπιστημίου Ευτύχη Μπιτσάκη, οργανώθηκε το βράδυ της Τετάρτης 22 Οκτωβρίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ο Ευτύχης Μπιτσάκης “έφυγε” από τη ζωή, πλήρης ημερών, όπως συνηθίζεται να λέγεται, στα 98 του χρόνια, στις 19 Αυγούστου 2025 και κηδεύτηκε στο χωριό του, Κάδρος, στην Κρήτη.
Η εκδήλωση στο Πάντειο ήταν το πολιτικό μνημόσυνο που οργάνωσε Πρωτοβουλία Συγγενών, Συνεργατών και Συντρόφων/σσών του. Το αμφιθέατρο Σάκης Καράγιωργας του Παντείου Πανεπιστημίου ήταν υπερπλήρες. Αρχικά προβλήθηκε ντοκιμαντέρ και φωτο από τη ζωή, τη δραστηριότητα και την εργογραφία του Ευτύχη Μπιτσάκη.
Μίλησαν συγγενείς, ξεκινώντας από το γιο του Γιάννη και γιο της συντρόφισσάς του -για μία ζωή- Μαρίας Κοκκίνου, και τον ανηψιό του, Παπαδοπετράκη Ευτύχη, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Πάτρας. Συνάδελφοι και φοιτητές/φοιτήτριές του καθηγητές/τριες πανεπιστημίων, πολιτικοί σύντροφοι και φίλοι, από την Κομμουνιστική Απελευθέρωση (ΝΑΡ του οποίου ήταν μέλος) και την Παρέμβαση, από το Εργατικό Επαναστατικό Κόμμα (την ομιλία του Σάββα Μιχαήλ θα την δημοσιεύσουμε σύντομα) αναφέρθηκαν στις θεωρητικές του απόψεις, στην ενασχόληση με τη φυσική και τη φιλοσοφία, τη διαλεκτική της φύσης -και την υπεράσπιση της φύσης-, για την πολιτική επαναστατική του δράση του, που του κόστισε την καταδίκη σε θάνατο από το εμφυλιοπολεμικό στρατοδικείο το 1948, τις φυλακές και εξορίες, έως και τις τελευταίες μέρες της ζωής του.
Ακολουθεί το κείμενο της Κατερίνας Μάτσα, ηγετικού στελέχους του ΕΕΚ και μέλους της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Ουτοπία που εξέδιδε ο Ευτύχης Μπιτσάκης.
Θ.Κ.]
Ο Ευτύχης Μπιτσιάκης ήταν ένας συνειδητός κομμουνιστής, που οραματιζόταν μια κοινωνία ελευθερίας, όπου, όπως το θέτει ο Μαρξ, οι συνεταιρισμένοι παραγωγοί θα ρυθμίζουν ορθολογικά τις ανταλλαγές τους με τη Φύση στα πλαίσια μιας πραγματικά κοινοτικής ζωής, μιας ανώτερης κοινωνικότητας, που συνιστά τη βάση της πληρότητας κάθε ξεχωριστού ατόμου. Αυτή, όμως, η πληρότητα μπορεί να πραγματωθεί μόνο με τη συνειδητή συμμετοχή στην πράξη για την αλλαγή του κόσμου, για την αταξική κοινωνία.
Με αυτό το όραμα πορεύτηκε στη ζωή του, αυτό υπηρέτησε με τους αγώνες του στον εμφύλιο, στη χούντα των συνταγματαρχών, στα χρόνια της μεταπολίτευσης και μέχρι το θάνατό του. Δεν λύγισε ποτέ μπροστά στον ταξικό εχθρό, παρά τις διώξεις, τις καταδίκες εις θάνατον, τις φυλακές, τις εξορίες.
Ο Ευτύχης ήταν μια πολύπλευρη προσωπικότητα με πολλά ενδιαφέροντα και πολυσχιδή δράση σε πολλά πεδία, μαρξιστικής θεωρίας και κοινωνικής πράξης. Καθηγητής φιλοσοφίας και θεωρητικής φυσικής και συνάμα εραστής της Τέχνης, δίπλα στην αγαπημένη του γυναίκα, την εξαιρετική ζωγράφο Μαρία Κοκκίνου. Παρών σε όλους τους κοινωνικούς αγώνες, ένας πραγματικά μαχόμενος ανθρωπιστής.
Όπως αναλύει στο τελευταίο βιβλίο του Για μια Εγκόσμια Ηθική, «μέσα στην αγωνιστική του πράξη ο άνθρωπος πλουτίζει τις κοινωνικές του σχέσεις και την εμπειρία του, αναπτύσσει τη γνώση, έρχεται σε επαφή με την τέχνη, μετέχει στην πολιτισμική ζωή. Ως μέλος του συνόλου συνεισφέρει στη δημιουργία του μέλλοντος χωρίς να χάνει από τα μάτια του το παρόν. Με τη δημιουργική πράξη του υπερβαίνει τα στενά όρια της ατομικότητας, αποκτά συνείδηση και συμφιλιώνεται με την έννοια του πεπερασμένου».
Προσωπικά τον γνώρισα καλύτερα ως μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού ΟΥΤΟΠΙΑ και στα τελευταία χρόνια της ζωής του μιλώντας εκτεταμένα μαζί του για τα προβλήματα υγείας που τον βασάνιζαν και είχαν τις ρίζες τους στις κακουχίες που είχε περάσει στις φυλακές και στις εξορίες. Εκείνο που με εντυπωσίαζε ήταν η στωικότητά του και η συμφιλίωσή του με το πεπερασμένο της ύπαρξης και το θάνατο. Δεν μεμψιμοιρούσε, δεν γκρίνιαζε, αναζητούσε λύσεις. Αυτή τη μαρτυρία θα ήθελα να καταθέσω γιατί σπάνια το βλέπει κανείς αυτό σε ηλικιωμένους ανθρώπους, όσες γνώσεις κι αν έχουν, όσα αξιώματα κι αν κατέχουν.
Η συμφιλίωσή του με το θάνατο, έκφραση μεγάλης συναισθηματικής ωριμότητας, καταστάλαγμα μιας ζωής που ήταν πλήρης σε όλα τα επίπεδα, καταγράφεται και στο τελευταίο βιβλίο του, που εκδόθηκε λίγους μήνες πριν από το θάνατό του και αποτελεί μια παρακαταθήκη για τους νέους. Γράφει χαρακτηριστικά «…παρόλη την υπέρβαση της πρόσκαιρης ατομικότητας μέσα στο κοινωνικό έργο, το δράμα τού θανάτου θα ανασύρει πάντα στο πεδίο της συνείδησης τα οριακά ερωτήματα για τη ζωή, αν όχι το φόβο και την απελπισία. Όμως μια ζωή δημιουργική και πλήρης βοηθά στη νηφάλια αντιμετώπιση του τέλους. Γιατί, έστω και αν η ζωή τελειώνει, το έργο του ατόμου συνεχίζεται μέσα στη ζωή των επόμενων γενεών»
Η νηφάλια, λοιπόν, αντιμετώπιση του τέλους, ως στάση ζωής του Ευτύχη Μπιτσάκη, φαίνεται πως είναι αποτέλεσμα της βαθιάς συνειδητοποίησης και της αισιοδοξίας του ότι το έργο του και οι αγώνες του θα συνεχισθούν μέσα στη ζωή των επόμενων γενεών. Αυτό μένει να γίνει στην πράξη από τη νέα γενιά, που δίνει τις μάχες της ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα και χρειάζεται κοινωνικά πρότυπα σαν τον Ευτύχη Μπιτσάκη για να φτάσει αυτούς τους αγώνες μέχρι το τέλος, την κοινωνική επανάσταση καί την αταξική κοινωνία.
