Ηγετικό στέλεχος της στρατιωτικής πτέρυγας του PFLP, καταδικασμένος σε 6 φορές ισόβια συν 45 χρόνια φυλάκισης, ελευθερώθηκε από τις φυλακές του Ισραήλ ύστερα από 21 χρόνια!
του Θόδωρου Κουτσουμπού
Το πρωί της 13ης Οκτωβρίου 2025 ο 48χρονος Nader Saleh Sadaqa διέσχισε τις πύλες των ισραηλινών φυλακών ύστερα από 21 χρόνια φυλάκισης. Ο Ναντέρ Σαντάκα είναι ένας από τους 2.000 φυλακισμένους Παλαιστίνιους που ανταλλάχθηκαν με 48 αιχμάλωτους Ισραηλινούς στρατιώτες (εκ των οποίων οι 20 εν ζωή), βάσει της πρόσφατης συμφωνίας στο πλαίσιο του λεγόμενου ειρηνευτικού σχεδίου του Αμερικανού προέδρου Τραμπ.
Τα δυτικά και ελληνικά καπιταλιστικά ΜΜΕ παρουσίασαν την υπόθεση ως ανταλλαγή Ισραηλινών ομήρων με (Παλαιστίνιους) φυλακισμένους. Στην πραγματικότητα, σχεδόν το σύνολο των Παλαιστινίων κρατουμένων στις φυλακές του Ισραήλ, ιδίως αυτοί από τη Γάζα, ήταν απαχθέντες από το ισραηλινό σιωνιστικό καθεστώς – τουτέστιν όμηροι… Το κράτος του Ισραήλ απαγάγει, βασανίζει και φυλακίζει Παλαιστίνιους κατά χιλιάδες και είναι εκατοντάδες οι περιπτώσεις που άνθρωποι κρατούνται στις φυλακές χωρίς καν να τους απαγγελθούν κατηγορίες – είναι οι υπό καθεστώς “διοικητικής κράτησης”.
Η ιστορία του Ναντέρ Σαντάκα συμπυκνώνει τον περίπλοκο κόσμο της Παλαιστίνης. Συνελήφθη το 2004 ως στέλεχος της στρατιωτικής πτέρυγας του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP), των Ταξιαρχιών Αμπού Αλί Μουσταφά, και καταδικάστηκε από το ισραηλινό στρατιωτικό δικαστήριο σε έξι φορές ισόβια κάθειρξη συν 45 επιπλέον χρόνια – πρακτικά ήταν καταδικασμένος να μη δει ποτέ ούτε μια μέρα ελευθερίας. Όταν συνελήφθη ήταν 27 χρόνων.
Γιος του Όρους Γαριζίν (Gerizim)
Ο Ναντέρ Σαντάκα γεννήθηκε το 1977 στις πλαγιές του όρους Γαριζίν στη Ναμπλούς της κατεχόμενης από τον ισραηλινό στρατό Παλαιστίνης. Κατάγεται από μια πάρα πολύ μικρή κοινότητα Εβραίων Σαμαρειτών, οι οποίοι εξακολουθούν να διατηρούν τις αρχαίες παραδόσεις τους. Αισθάνονται και είναι μέρος του Παλαιστινιακού λαού, που πάντοτε είχε ποικιλία θρησκευτικών ή και γλωσσικών αποχρώσεων. Οι Σαμαρείτες είναι γηγενείς, η θρησκεία τους είναι συγγενής αλλά διαφορετική από τον κυρίαρχο Ιουδαϊσμό. Οι Σαμαρείτες ισχυρίζονται ότι είναι οι γνήσιοι απόγονοι των αρχαίων Ισραηλιτών, και συγκεκριμένα των φυλών του Εφραΐμ και του Μανασσή, οι οποίοι δεν εξορίστηκαν κατά την ασσυριακή κατάκτηση το 722 π.Χ. Έχουν τη δική τους Τορά που πιστεύουν ότι είναι η αρχική και αγνή, και το δικό τους γλωσσικό τους ιδίωμα αρχαίων εβραϊκών. Δεν είναι απόγονοι των λευκών Εβραίων της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, που πήγαν ως κατακτητές στη γη της Παλαιστίνης για να ιδρύσουν το αποικιοκρατικό κράτος του Ισραήλ – με τη βοήθεια των ισχυρών καπιταλιστών και ιμπεριαλιστών -και αντισημιτών- της ιμπεριαλιστικής Δύσης.
Μελετητές πιστεύουν ότι οι Σαμαρείτες είναι αληθινοί απόγονοι των αρχαίων Ισραηλιτών που ήρθαν στη Γη της Επαγγελίας μετά την Έξοδο από την Αίγυπτο, αφού περιπλανήθηκαν επί σαράντα χρόνια στην Έρημο του Σινά. Η λέξη «Σαμαρείτης» (ο καλός Σαμαρείτης της παραβολής τού κατά Λουκά Ευαγγελίου) σημαίνει «ο φύλακας».
Σήμερα, οι Σαμαρείτες αριθμούν περίπου 785 άτομα· περίπου 385 ζουν στο Όρος Γεριζίν, ενώ 400 κατοικούν στην πόλη Χολόν εντός των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών, όπου μετακόμισαν πριν από περισσότερο από έναν αιώνα αναζητώντας καλύτερες οικονομικές συνθήκες. Η κοινότητα διατηρεί στενές σχέσεις με τους Παλαιστίνιους στη Ναμπλούς, μοιραζόμενη την ίδια τοπική διάλεκτο, κοινωνικά έθιμα και οικονομικούς δεσμούς.
Οι Σαμαρείτες θεωρούν τους εαυτούς τους αναπόσπαστο μέρος του παλαιστινιακού λαού και απορρίπτουν τον χαρακτηρισμό τους ως Εβραίων. Ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιάσερ Αραφάτ αναγνωρίζοντας την ιδιαιτερότητα των Σαμαρειτών τούς παραχώρησε μια έδρα στο Παλαιστινιακό Εθνικό Συμβούλιο, το παλαιστινιακό κοινοβούλιο, το 1996. Η κοινότητα υφίσταται τις παρενοχλήσεις της ισραηλινής κατοχής, η οποία διαιρεί την κατοικημένη περιοχή τους στο Όρος Γεριζίν σε ζώνες Α, Β, Γ. Οι ισραηλινές αρχές κλείνουν επίσης τους ιερούς τους τόπους, γνωστούς ως «Το Φρούριο του Κόσμου», και διεξάγουν αρχαιολογικές ανασκαφές εκεί, σε μια προσπάθεια να διαγράψουν στοιχεία της ιερότητας του Όρους Γεριζίν των απογόνων των αρχαίων Ισραηλιτών που αρνούνται την ιερότητα της Ιερουσαλήμ.»
Σε αυτό το περιβάλλον της μικρής μειονοτικής ομάδα που μιλάει αρχαία εβραϊκά αλλά και αραβικά, ζώντας ανάμεσα σε δύο κόσμους, πάντα όμως κοντά στη γη και τους ανθρώπους της, μεγάλωσε ο Ναντέρ Σαντάκα.
Συχνά έλεγε στους φίλους του: «Οι Σαμαρείτες είναι μέρος της Παλαιστίνης. Αυτά τα βουνά γνωρίζουν όλα τα ονόματά μας, παλιά και καινούργια».
Πήγε σχολείο στη Ναμπλούς, ήταν ένα ήσυχο αγόρι που αγαπούσε το διάβασμα και ιδίως το μάθημα της ιστορίας. Όμως, μια πόλη υπό κατοχή αφήνει λίγο χώρο για την παιδική ηλικία. Κατά τη διάρκεια της πρώτης Ιντιφάντα, ο 10χρονος Ναντέρ ήταν ένα από τα παιδιά που πετούσαν πέτρες σε βαριά οπλισμένους Ισραηλινούς στρατιώτες – οι τελευταίοι όταν έπιαναν τα παιδιά τούς τσάκιζαν τα δάχτυλα με πέτρες!
Την εποχή της δεύτερης Ιντιφάντα (2000), ο 23χρονος πλέον Ναντέρ Σαντάκα ήταν φοιτητής ιστορίας και αρχαιολογίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Αν-Νατζάχ της Ναμπλούς. Η αγάπη του για το ιστορικό παρελθόν της Παλαιστίνης σύντομα έγινε μέρος της πολιτικής του αφύπνισης. Εντάχθηκε στο αριστερό Λαϊκό Μέτωπο Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης, και από ακτιβιστής-φοιτητής πέρασε στον ένοπλο αγώνα, αναδεικνυόμενος σε τοπικό διοικητή της ένοπλης πτέρυγάς του PFLP, τις Ταξιαρχίες Αμπού Αλί Μουσταφά.
Γνωστός μεταξύ των συνομηλίκων του για την πειθαρχία και την ευφυΐα του, ο Σαντάκα ηγήθηκε πολλών επιχειρήσεων αντίστασης εναντίον ισραηλινών στρατιωτικών σημείων ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της επιχείρησης στο σημείο ελέγχου Χάμρα στην Κοιλάδα του Ιορδάνη.
Το 2004, μετά από δύο χρόνια καταδίωξης, ο Ναντέρ συνελήφθη από τις ισραηλινές δυνάμεις σε μια μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση στο στρατόπεδο προσφύγων Άιν Μπέιτ αλ-Μα.
Εναντίον του απαγγέλθηκαν πλήθος κατηγορίες: συμμετοχή σε απαγορευμένη οργάνωση, σχεδιασμός επιχειρήσεων και συμμετοχή σε επιθέσεις κατά του ισραηλινού στρατού.
Για τον Ναντέρ, αυτές οι κατηγορίες ήταν μια σιωπηλή παραδοχή ότι ποτέ δεν είχε μείνει σιωπηλός μπροστά στην αδικία.
Το ισραηλινό στρατοδικείο τον καταδίκασε σε έξι φορές ισόβια κάθειρξη συν 45 επιπλέον χρόνια, γεγονός που τον καθιστούσε έναν από εκείνους που το Ισραήλ είχει καταδικάσει να μην ξαναδεί ποτέ την ελευθερία. Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης στο διαβόητο κέντρο κράτησης Πετάχ Τίκβα, ο Σαντάκα υπέστη επί μήνες ψυχολογικά και σωματικά βασανιστήρια, αλλά αρνήθηκε να ομολογήσει.
Ο φυλακισμένος Σαμαρείτης
Μέσα στη φυλακή, ο Ναντέρ δεν ήταν απλώς ένα ακόμη όνομα στη λίστα των κρατουμένων. Έγινε γνωστός ως «ο στοχαστής των κρατουμένων» – ο στοχαστής πίσω από τα κάγκελα. Μετέτρεψε το κελί του σε αίθουσα διδασκαλίας, δίνοντας διαλέξεις σε συγκρατούμενούς του για την παλαιστινιακή ιστορία, ταυτότητα και αντίσταση. Έγραψε δοκίμια που κυκλοφορούσαν κρυφά σε παλαιστινιακές εφημερίδες και εκθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προτρέποντας σε ενότητα μεταξύ των διαφόρων παρατάξεων και θεωρώντας την εκπαίδευση «μια μορφή αντίστασης». Έγραφε για την ιστορία και συμμετείχε σε κάθε ομαδική απεργία πείνας. Έλεγε στους συγκρατούμενούς του: «Η φυλακή δεν σκοτώνει έναν άνθρωπο, αποκαλύπτει την αληθινή φύση του».
Η ιστορία του Ναντέρ ήταν μοναδική ακόμη και μέσα στους τοίχους της φυλακής, καθώς ήταν ο μόνος Σαμαρείτης κρατούμενος στις ισραηλινές φυλακές. Η ιδιαίτερη καταγωγή του κέντρισε την περιέργεια των Ισραηλινών, όμως ο ίδιος την μετέτρεψε σε γέφυρα ανυπακοής.
Αρνούνταν να χρησιμοποιηθεί η καταγωγή του για να δικαιολογήσει την επιείκεια ή τη συμπάθεια και πάντα επαναλάμβανε: «Είμαι Σαμαρείτης στην καταγωγή, Παλαιστίνιος στην καρδιά – η κατοχή δεν κάνει διάκριση αίματος».
Ο Ναντέρ τέθηκε σε απομόνωση πολλές φορές, κατηγορούμενος για επικοινωνία με τον συγκρατούμενό του, Αχμάντ Σα’αντάτ, Γενικό Γραμματέα του PFLP.
Στην μακρόχρονη απομόνωσή του, έγραψε πολλές σκέψεις για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια. Όταν ρωτήθηκε μετά την απελευθέρωσή του για τις μέρες της φυλακής, είπε ήρεμα: «Η μοναξιά δεν τρομάζει όσους γνωρίζουν τον εαυτό τους. Συνήθιζα να ακούω την ανάσα μου και να τη μετρώ, απλώς για να υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι ήμουν ακόμα ζωντανός».
Aπελευθέρωση
Κατά τη διάρκεια της συμφωνίας ανταλλαγής κρατουμένων Ισραήλ – Χαμάς, που ακολούθησε τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα, το όνομα του Nader Sadaqa εμφανίστηκε μεταξύ των απροσδόκητων απελευθερώσεων. Σε προηγούμενες ανταλλαγές το Ισραήλ είχε αρνηθεί να τον απελευθερώσει, αλλά τούτη τη φορά υποχώρησε στους όρους της αντίστασης.
Όταν αφέθηκε ελεύθερος, το Ισραήλ απαγόρευσε στην οικογένειά του να γιορτάσει, δεν επέτρεψε να επιστρέψει στο σπίτι του στη Ναμπλούς. Το όνομά του ήταν στη λίστα των προς απέλαση και καθώς δεν υπήρχε χώρα υποδοχής των απελαθέντων, ο Ναντέρ Σαντάκα μεταφέρθηκε στη Λωρίδα της Γάζας.
Στη Γάζα τα πλήθη τον υποδέχτηκαν με δάκρυα, λουλούδια και συνθήματα, ένα μείγμα χαράς και δέους. Ήταν σαν να γινόταν μάρτυρας ενός μικρού θαύματος: Ένας άνθρωπος από μια από τις μικρότερες θρησκευτικές κοινότητες του κόσμου, απελευθερωμένος από τα βαθύτερα κελιά των φυλακών του Ισραήλ χάρη στον αγώνα του λαού του.
Τώρα, ο Nader Sadaqa μένει στη Γάζα, ανάμεσα σε πρώην συγκρατούμενούς του που αφέθηκαν ελεύθεροι πριν από αυτόν. Προσπαθεί σιγά σιγά να ανακτήσει τις λεπτομέρειες μιας ζωής που του έκλεψαν.
Στην πρώτη δήλωσή του μετά την αποφυλάκισή του, είπε: «Δεν έφυγα από τη φυλακή για να ξεκουραστώ, βγήκα για να συνεχίσω το μονοπάτι με εκείνους που πιστεύουν ότι την ελευθερία δεν στη χαρίζουν ποτέ· την αρπάζεις».
Στην προσωπική ιστορία του Ναντέρ Σαντάκα συμπυκνώνεται η ιστορία όλης της Παλαιστίνης: η εθνοθρησκευτική ποικιλομορφία, ανθεκτικότητα και η εξαιρετική ικανότητα αντοχής.
Ο Ναντέρ Σαντάκα δεν είναι απλώς ένας απελευθερωμένος κρατούμενος, είναι μια ζωντανή απόδειξη ότι η αληθινή ταυτότητα σφυρηλατείται από τη στάση ζωής, όχι από το αίμα. Και όταν έρχεται η ελευθερία, δεν κάνει διακρίσεις μεταξύ Σαμαρείτη, Μουσουλμάνου ή Χριστιανού, χτυπάει κάθε πόρτα με το ίδιο όνομα: Παλαιστίνιος.
Πηγές Palestinian Chronicle, Palestinian Information Center, etc
