[ Μια συγκινητική και πολιτικά ισχυρή βραδιά ζήσαμε στη Λοκομοτίβα το βράδυ του Σαββάτου 11 Οκτωβρίου – 10 χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατο -από καρδιά-, του συντρόφου Γιάννη Γιαννατσή.
Πλήθος σύντροφοι και συντρόφισσες, φίλοι και φίλες από το ΕΕΚ και την περιοχή των Πετραλώνων και ευρύτερα πήραν μέρος στην εκδήλωση. «Δέκα Χρόνια χωρίς τον σύντροφο Γιάννη Γιαννατσή, αλλά πάντα παρόντα!» σημείωνε η αφίσα της εκδήλωσης.
Για το Εργατικό Επαναστατικό Κόμμα και την εφημερίδα του, τη Νέα Προοπτική, η εκδήλωση μνήμης και τιμής στον σ. Γιάννη εντάσσεται στις εκδηλώσεις για τα 40 χρόνια από την ίδρυση του ΕΕΚ – στην ίδρυση του οποίου ο σύντροφος Γιάννης, νεαρός τότε συνέβαλε σημαντικά, ιδίως με τη δουλειά στη νεολαία. Συνέβαλε επίσης στην έκδοση της εφημερίδας Νέα Προοπτική.
Ρεπορτάζ από την εκδήλωση μπορεί κανείς να διαβάσει στην ιστοσελίδα μας
https://neaprooptiki.gr/ekdilosi-mnimis-kai-timis-ston-syntrofo-gianni-giannatsi/ με την ομιλία, επίσης, της συντρόφισσας Τρισεύγενης Βαρελά-Γιαννατσή
Σε τούτη την ανάρτηση, δημοσιεύουμε το κείμενο της συντρόφισσας Κατερίνας Μάτσα.
Θόδωρος Κουτσουμπός ]
Ο Γιάννης Γιαννατσής ήταν ο άνθρωπος που ήξερε να μετατρέπει μια κοινωνική ανάγκη και ένα κοινωνικό αίτημα, το αίτημα της Επανάστασης, σε προσωπικό πάθος. Από αυτό το πάθος διαπνεόταν στην πολυσχιδή δράση που ανέπτυξε στη σύντομη ζωή του. Από την διεθνή Ευρωπορεία από τη γενέτειρα του Μαρξ Τριρ έως το κοιμητήριο Χάιγκέιτ στο Λονδίνο το 1983 και μέχρι τις λαϊκές συνελεύσεις στο πρώην ΠΙΚΠΑ Πετραλώνων, το πρώτο κοινωνικό ιατρείο, τις συλλογικές κουζίνες, την επανακατάκτηση του λόφου του Φιλοπάππου και της Κορεάτικης Αγοράς, την ενεργό συμμετοχή του στην οικοδόμηση του επαναστατικού κόμματος ως μέλος της ηγεσίας του.
Στα λίγα λόγια που θα πω σήμερα τιμώντας τη μνήμη του θα μείνω μόνο σε δύο πεδία της δράσης του, που έχουν απλώσει τις ρίζες τους μέσα στο κίνημα και αποτελούν πηγή έμπνευσης για όλους εμάς που συνεχίζουμε στον ίδιο δρόμο. Αναφέρομαι συγκεκριμένα στην υπέρβαση της καθημερινότητας μέσα από τη συλλογική δράση και την κοινωνική αλληλεγγύη, στα Κοινωνικά Ιατρεία και στις ανακαταλήψεις των δημόσιων χώρων από τις επιχειρήσεις εμπορευματοποίησής τους.
Ο Γιάννης αποτελούσε οργανικό κομμάτι της νεολαίας της μεταπολίτευσης, που αμφισβητούσε το καπιταλιστικό σύστημα και αρνούνταν να ενσωματωθεί σε αυτό με όρους υποταγής. Το όραμα που τον ενέπνεε ήταν το όραμα της Παγκόσμιας Κομμουνιστικής Επανάστασης. Το σύνθημα που τον αντιπροσώπευε και ακούγεται ακόμα στις διαδηλώσεις ήταν «Κομμούνα, Σικάγο, Οκτώβρης, Ισπανία, η Επανάσταση δεν είναι ουτοπία».
Η Κομμούνα, λέει ο Ραούλ Βανεγκέμ, είναι ο τόπος επανεύρεσης της ζωής που μας κλέβουν οι κυρίαρχοι. Σε αυτόν τον τόπο αναδεικνύονται οι δυνατότητες χειραφέτησης των καταπιεσμένων και ξεπετάγονται οι σπίθες της Επανάστασης «Η Επανάσταση είναι μια γιορτή με παιγνιώδη, σαρκαστικό και ενίοτε πένθιμο χαρακτήρα. Το ζητούμενο είναι η ανακατάληψη του κέντρου της πόλης από όσες και όσους έχουν εκδιωχθεί στην περιφέρειά της και η προβολή του ιδανικού τής κοινωνικής αυτονομίας, της αμεσότητας των σχέσεων και της τοπικότητας έναντι της βίας της εξουσίας, της καταπίεσης και του μιλιταρισμού», έγραφε ο Ανρί Λεφέβρ το 1965, στη «Διακήρυξη της Κομμούνας», επηρεάζοντας το φοιτητικό κίνημα και προεικονίζοντας το επαναστατικό Συμβάν του Μάη του 1968.
Το μοντέλο της Κομμούνας αποτελεί πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία εργατικών συμβουλίων (σοβιέτ), συνοικιακών συλλογικοτήτων, αγροτικών κομμουνών και άλλων μορφών αυτοδιαχείρισης που οι εξεγερμένες μάζες μπορούν να επινοήσουν. Η Επανάσταση μπορεί να πυροδοτηθεί από ένα Συμβάν, μια τομή στην εξέλιξη της ταξικής πάλης, αλλά απαιτεί μια επαναστατική ηγεσία, που ενθαρρύνει πρωτοβουλίες και δράσεις σε πολλά επίπεδα μέσα στις λαϊκές μάζες στη βάση της αρχής της συλλογικότητας, της ισότιμης συμμετοχής, του διαλόγου, της κοινωνικής αλληλεγγύης, κόντρα στο πνεύμα της ανάθεσης, του ατομικισμού και σε κάθε μορφή γραφειοκρατικής ιεραρχίας. Απαιτεί πρωτότυπες δράσεις με εργαλείο τη δημιουργική φαντασία στην εξουσία. Η φαντασία γίνεται απελευθερωτική δύναμη για τη μεταμόρφωση της καθημερινής ζωής και του ίδιου του ανθρώπου.
Μια απόπειρα να δημιουργηθεί ένα τέτοιο κλίμα έγινε στα δύσκολα μνημονιακά χρόνια, όταν πολλοί άνθρωποι αυτοκτονούσαν για να μην οδηγηθούν, λόγω της στέρησης, να ψάχνουν στα σκουπίδια για να βρούν κάτι φαγώσιμο. Η κρίση και οι δραματικές συνέπειές της δημιουργούσαν τους όρους για αλλαγές στον τρόπο ζωής των καταπιεσμένων, γίνονταν κινητήρια δύναμη για την αναδιοργάνωση της ζωής σε συλλογικές βάσεις. «Κανένας μόνος του στην κρίση». Δημιουργήθηκαν τότε πολλές μορφές αυτοοργάνωσης, κοινωνικά ιατρεία – φαρμακεία, συλλογικές κουζίνες κοινωνικά φροντιστήρια, τράπεζες χρόνου, συλλογικά παζάρια κ.ά. Σε αυτή τη διαδικασία υπέρβασης της καθημερινής ρουτίνας και ανάπτυξης της κοινωνικής δημιουργίας σε όλες τις μορφές της έπαιζαν αποφασιστικό ρόλο αγωνιστές, σαν το σύντροφο Γιάννη, που μπορούσαν να εμπνεύσουν, που έμπαιναν μπροστά, αψηφώντας την κρατική και αστυνομική καταστολή.
Οι συλλογικές κουζίνες, οι θυελλώδεις συζητήσεις όσων συμμετείχαν για την επικαιρότητα της επανάστασης, με ιστορικό προηγούμενο την Οκτωβριανή και φόντο το Αργεντινάσο, που τόσο συνάρπαζε το σ. Γιάννη, δυνάμωναν την αίσθηση του ανήκειν σε ένα συλλογικό σώμα, όπου αναπτύσσονταν σχέσεις φροντίδας και αμοιβαιότητας, ξεπερνούνταν φόβοι και ανασφάλειες και άλλαζε η ίδια η καθημερινότητα. Η στράτευση στην υπόθεση της κοινωνικής επανάστασης γινόταν μια «χαρούμενη στράτευση», για να χρησιμοποιοήσουμε τον όρο της Σίλβιας Φεντερίτσι.
Στο ερώτημα, ποια μέσα πρέπει να επινοήσουμε για να αντιμετωπίσουμε τους κυρίαρχους που επιβάλουν με τη βία την καταστροφή της ζωής μας, ο Γιάννης έδινε την απάντηση που έχουν δώσει οι μάζες στη χώρα του Οκτώβρη. Μέσα από τη συλλογική δράση, την αυτοοργάνωση καί την αυτοδιαχείριση οι μάζες αποκτούν εμπιστοσύνη στις δικές τους δυνάμεις, οργανώνοντας πράξεις που δεν υπαγορεύονται μόνο από την ανάγκη να ικανοποιηθούν κοινωνικές ανάγκες -για τροφή, στέγη, υγεία παιδεία κ.λπ.– αλλά και επιθυμίες, όπως η επιθυμία καλλιτεχνικής δημιουργίας. Μέσα σε αυτό το κλίμα αυτοπραγμάτωσης γίνεται δυνατή και η υπέρβαση της κοινοτοπίας και της καθημερινής ρουτίνας, η ζωή αλλάζει, αποκτά ενδιαφέρον και ουσιαστικό νόημα. Όλα οργανώνονται στη βάση του συλλογικού Εμείς και όχι του ατομικιστικού Εγώ. Μέσα σε αυτούς τους αλλαγμένους κοινωνικούς όρους γίνονται δυνατά και τα αναγκαία ρήγματα στη συνείδηση των μαζών και ανοίγονται οι επαναστατικοί δρόμοι. Όπως έλεγε ο Ντανιέλ Μπενσαίντ, η κοινωνική δημιουργία γίνεται εκείνη η «μαγιά», στην οποία συμπεριλαμβάνεται η ίδια η ουσία τού σοσιαλιστικού ιδανικού και της σοσιαλιστικής ιδεολογίας. Και μάλιστα, το καθένα αποκτά την ουσία του μέσα στην κίνηση αμοιβαίας προσέγγισης μέσα στην ίδια την κίνηση των μαζών.
Σε στιγμές κοινωνικής έκρηξης, η λειτουργία του καθημερινού, λέει ο Λεφέβρ, χάνει το αρνητικό δυναμικό της ρουτίνας, της στερεοτυπίας. Κάθε μέρα γίνεται μια καινούργια μέρα και το απρόβλεπτο, το ανεπανάληπτο, ως στοιχείο της κοινωνικής δράσης αναδύεται από όλους τους πόρους του κοινωνικού σώματος, δίνοντας καινούργιο νόημα στην καθημερινότητα. Γιατί, μέσα σε αυτή την αλλαγμένη καθημερινότητα αποκτά ρίζες η προσδοκία της αλλαγής. Μέσα σε αυτούς τους όρους διαμορφώνονται και οι συνθήκες υπέρβασης της αποξένωσης των ανθρώπων και ενδυνάμωσης της ανθεκτικότητας τους, ψυχικής αλλά και σωματικής.
Όπως λέει η Σίλβια Φεντερίτσι, η πολιτική δουλειά αλλάζει τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους, δυναμώνει το δεσμό μεταξύ μας και μας δίνει κουράγιο γιατί δεν αντιμετωπίζουμε τον κόσμο με τις δυσκολίες του μόνοι μας. Από αυτήν την άποψη η πολιτική δουλειά είναι και θεραπευτική. Δίνει δύναμη, όραμα, αίσθημα αλληλεγγύης, ενισχύει τη συνείδηση ότι αλληλοεξαρτώμαστε σαν άνθρωποι. Όταν πολιτικοποιούμε τον πόνο, το δικό μας και του άλλου, τον μετατρέπουμε σε πηγή γνώσης, σε κάτι που μας ενώνει.
Σε αυτό το πεδίο άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του ο σ. Γιάννης μέσα από τη δημιουργία του πρώτου Κοινωνικού Ιατρείου και Φαρμακείου, ως απόφαση της λαϊκής συνέλευσης Πετραλώνων, μιας δομής που δεν παρείχε μόνο δωρεάν φροντίδα υγείας και ψυχικής υγείας, ενάντια στην εμπορευματοποίηση του κοινωνικού αγαθού της υγείας, αλλά εισήγαγε και μια άλλη προσέγγιση στη φροντίδα υγείας του πληθυσμού, μιας νέας συμμετοχικής, πρακτικής οργάνωσης των υπηρεσιών από την ανοιχτή συνέλευση, όπου συμμετείχαν όχι μόνο όσοι προσέφεραν υπηρεσίες στο Κοινωνικό Ιατρείο, αλλά και των ασθενών και της γειτονιάς, με στόχο την οργάνωση εκδηλώσεων και παρεμβάσεων όχι μόνο για ζητήματα υγείας αλλά και φασισμού και περιβαλλοντος κ.ά. Η συλλογική οργάνωση αυτής της δράσης, στον απόηχο της εξέγερσης του 2008, άφησε βαθύ το αποτύπωμά της στο κοινωνικό σώμα, έστω και αν οι κατακτήσεις αυτές συρρικνώθηκαν κάτω από το βάρος των διαψεύσεων που ακολούθησαν την άνοδο στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Πάντως και εμείς, ως Δίκτυο Αλληλεγγύης Κοινωνικών Ιατρείων, αυτή τη γραμμή ακολουθούμε και αυτό το οφείλουμε κατά κύριο λόγο στο σ. Γιάννη και τον ευγνωμονούμε.
Σε αυτό το πνεύμα ο σ. Γιάννης μπήκε μπροστά και στη μεγάλη μάχη των κατοίκων της περιοχής των Πετραλώνων με το κράτος και τους μηχανισμούς του για την επανάκτηση του λόφου του Φιλοπάππου, ενάντια στα κάγκελα και την αστυνομία, που εμπόδιζαν την ελεύθερη πρόσβαση στο λόφο, στο βωμό της εμπορευματοποίησης και των κερδών των μεγάλων συμφερόντων. Ηταν η δύναμη της λαϊκής συνέλευσης, με το σ. Γιάννη στην πρώτη γραμμή, που έριχνε τα κάγκελα. Ήταν η δύναμη της μαζικής, λαϊκής συνέλευσης που δεν άφησε να καταστραφεί το πράσινο, να κοπούν δέντρα και να γίνει γιγαντοοικοδόμημα η Κορεάτικη Αγορά.
Πολύπλευρη προσωπικότητα ο σ. Γιάννης Γιαννατσής είχε μια τεράστια συνεισφορά στο επαναστατικό κίνημα και στο επαναστατικό κόμμα. Δεν εξαντλείται στις αναφορές που κάναμε και που οφείλαμε να κάνουμε όχι μόνο για να τιμήσουμε τη μνήμη του επαναστάτη, αλλά και για να διαμορφώσουμε όρους επαναστατικών ρήξεων και ανατροπών σήμερα, εποχή βαθιάς παρακμής και σήψης τού καπιταλιστικού συστήματος, όπου η κοινωνική επανάσταση είναι παρούσα σαν δυνατότητα που πρεπει να πραγματωθεί.
Την ημέρα της κηδείας του, όταν τον αποχαιρετούσαν οι κάτοικοι της γειτονιάς, σύντροφοί του σε τόσους αγώνες, φώναζαν όλοι με μια φωνή που ακουγόταν σε όλο το νεκροταφείο «Καλό σου δρόμο Γιάννη κι αέρα στα πανιά θα ζείς μες στους αγώνες σε κάθε γειτονιά».
Ο Γιάννης είναι παρών και σήμερα στο τεράστιο κίνημα αλληλεγγύης στον Πάνο Ρούτσι, που κατάφερε όχι μόνο να δικαιωθεί ο αγώνας του μετά από 23 μέρες απεργίας πείνας, αλλά και να οδηγήσει την άθλια κυβέρνηση Μητσοτάκη σε πανωλεθρία. Ζει, λοιπόν, μέσα σε όλους τους κοινωνικούς αγώνες και μας φωτίζει. Γιατί, όπως λέει ο Μάσιμο Ρικαλκάτι «το ουράνιο σώμα ενός νεκρού αστεριού δεν παύει να φωτίζει τη ζωή μας και την πορεία της»
Κατερίνα Μάτσα 11/10/25
