Ένα χρόνο μετά το θάνατό του
του Σουνγκούρ Σαβράν
Πριν από ένα χρόνο, ο Τζέρεμι Λέστερ, παιδί της εργατικής τάξης της Γλασκώβης, που έγινε φιλόσοφος, ποιητής και επαναστάτης μαρξιστής ακτιβιστής όλων των δίκαιων σκοπών, πέθανε τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης 10 Σεπτεμβρίου 2024 σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου στην πόλη καταγωγής του, όπου είχε φτάσει μόλις μια εβδομάδα πριν με σκοπό να εγκαινιάσει μια έκθεση έργων τέχνης τα οποία είχε βοηθήσει να δημιουργηθούν από παιδιά Παλαιστινίων.
Ο Τζέρεμι δεν ήταν πλέον ενεργός ως μαχητής κάποιας πολιτικής οργάνωσης, ή ίσως ποτέ δεν ήταν, αλλά ήταν φίλος και σύντροφος του Διεθνούς Σοσιαλιστικού Κέντρου Κριστιάν Ρακόφσκι, το οποίο ιδρύθηκε, κατά τον βομβαρδισμό της πρώην Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας και της πρωτεύουσάς της, Βελιγράδι, το 1999, ως βαλκανικό κέντρο ως αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας που ανέλαβε το ΕΕΚ (Εργατικό Επαναστατικό Κόμμα Ελλάδας) σε αντίθεση με την ιμπεριαλιστική στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ, αλλά αργότερα μετατράπηκε σε Διεθνές Σοσιαλιστικό Κέντρο το 2019 καθώς είχε επεκταθεί προς τη Δυτική (Φινλανδία, Γαλλία) και την Ανατολική Ευρώπη (Ρωσία, χώρες της Βαλτικής).
Ο Τζέρεμι ήταν μια ευγενική ψυχή αλληλέγγυα προς όλους τους καταπιεσμένους του κόσμου. Όπως σε πολλές περιπτώσεις μεγάλου σοκ σε καταπιεσμένα έθνη, μετά την αποχώρηση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού από το Αφγανιστάν το 2021, πολλοί Αφγανοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους για διάφορους λόγους και κατέφυγαν, μέσω Ιράν, στην πατρίδα μας, την Τουρκία, ως τον πρώτο σταθμό στην οδύσσειά τους προς ασφαλέστερες χώρες. Στο τέλος εκείνου του έτους, ο Τζέρεμι αποφάσισε να έρθει στην Τουρκία για να βοηθήσει τους Αφγανούς πρόσφυγες που εισήλθαν στην Τουρκία από τα ανατολικά, κοντά στη λίμνη Βαν, η οποία ήταν η ίδια μια εμπόλεμη ζώνη, καθώς αποτελούσε, κατά καιρούς, το πεδίο μάχης μεταξύ των Κούρδων ανταρτών του ΡΚΚ και των ενόπλων δυνάμεων της Τουρκικής Δημοκρατίας. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα της αδάμαστης και ανιδιοτελούς αναζήτησης αλληλεγγύης τού Τζέρεμι με τους άθλιους της γης.
Στη συνέχεια, το 2023, αμέσως μετά την επίθεση της Πλημμύρας Αλ Άκσα στις 7 Οκτωβρίου, προσφέρθηκε εθελοντικά να πάει στην Παλαιστίνη για να δείξει την αλληλεγγύη του στον παλαιστινιακό λαό. Στόχευσε και κατάφερε να παραμείνει στον καταυλισμό Νταϊσέ στη Δυτική Όχθη, έναν πολύ ιδιαίτερο καταυλισμό που ιστορικά υπήρξε στυλοβάτης της επαναστατικής κομμουνιστικής πολιτικής στην Παλαιστίνη. Έφτασε στην Παλαιστίνη τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους και οργάνωσε ένα εργαστήριο τέχνης με τα παιδιά του καταυλισμού για μια έκθεση ζωγραφιών των παιδιών με τίτλο «Απελευθέρωση της Φαντασίας: 2023-2048».
Στις 21 Ιανουαρίου 2024, μόλις επέστρεψε στην πατρίδα της επιλογής του, την Ιταλία, όπου ζούσε με τη σύντροφό του, Τζέμα Μποριέλο, και συμμετείχε στην «Ειδική Συνεδρία για την Παλαιστίνη» στο τέλος του διαδικτυακού συνεδρίου με τίτλο «Η Κληρονομιά του Λένιν 100 Χρόνια Μετά», που διοργανώθηκε από το Διεθνές Σοσιαλιστικό Κέντρο Κριστιάν Ρακόφσκι και το διαδικτυακό δίκτυο RedMed, προκειμένου να εκφωνήσει μια κεντρική ομιλία για την Παλαιστίνη, τα βάσανα και την αντίστασή της.
Στην πατρίδα του, οργάνωσε την έκθεση για την οποία είχε εργαστεί, συγκεντρώνοντας έργα τέχνης Παλαιστινίων παιδιών, πρώτα στην Ιταλία και αργότερα στη Σκωτία. [Σχεδίαζε επίσης να κάνει μία στην Αθήνα (Ελλάδα) και μία στην Κωνσταντινούπολη (Τουρκία), οι οποίες και οι δύο πραγματοποιήθηκαν απουσία του, μετά τον θάνατό του.] Μετά από μια πολύ επιτυχημένη έκθεση στην Ιταλία, πέταξε για τη Σκωτία, σε απόλυτα φυσιολογική υγεία, την Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου 2024, και στη συνέχεια αρρώστησε ξαφνικά και νοσηλεύτηκε στις 5/9. Η σύντροφός του, Τζέμα, τον ακολούθησε αμέσως. Μετά από αρκετές ήρεμες μέρες, αφού οι δυο τους πέρασαν χαρούμενες στιγμές γέλιου και χαχανίσματος, ο Τζέρεμι πέθανε ξαφνικά με απροσδόκητο τρόπο τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης 10 Σεπτεμβρίου 2024. Η νεκροψία που πραγματοποιήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου, μία εβδομάδα μετά τον θάνατό του και δύο εβδομάδες μετά τη νοσηλεία του, χαρακτηρίστηκε, παραδόξως, «ασαφής». Αυτός ο παράξενος θάνατος αναπόφευκτα εγείρει το ερώτημα κατά πόσον οι πρόσφατες «ανατρεπτικές» δραστηριότητές του στην Παλαιστίνη και η περιοδεύουσα έκθεση για τις δοκιμασίες και τα βάσανα των παιδιών της Παλαιστίνης με τίτλο «Απελευθέρωση της Φαντασίας: 2023-2048» έχουν κάποια σχέση με την άτυχη μοίρα του.
Ο Τζέρεμι και εγώ γνωριστήκαμε μόνο προς το τέλος της μακράς μας ζωής. Είχα ακούσει για αυτόν και την συντρόφισσά του, την Τζέμα, μέσω ομαδικής αλληλογραφίας. Στη συνέχεια, ακολούθησε η αυτοεπιλεγμένη αποστολή βοήθειας που ανέλαβε, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, προς τους άπορους Αφγανούς πρόσφυγες στην Τουρκία, η οποία οδήγησε σε συνεργασία μεταξύ αυτού, εμού και του Σιάρ Ρισβάνογλου, ενός άλλου πολίτη της Τουρκίας, ενός δικηγόρου που, όπως και ο Τζέρεμι, έχει υπερασπιστεί έναν τεράστιο αριθμό καταπιεσμένων ανθρώπων, από Κούρδους πατριώτες μέχρι γυναίκες και από εργάτες μέχρι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στη συνέχεια, ακολούθησε μια προσωπική συνάντηση σε ένα καφέ στην Κωνσταντινούπολη αυτών των τριών ανθρώπων, αναμφισβήτητα μια σχέση έρωτα με την πρώτη ματιά, και για τους τρεις μας, πιστεύω.
Αυτή έμελλε να είναι η μοναδική μας φορά μαζί. Μεταξύ εκείνης της συνάντησης και του θανάτου του, ο Τζέρεμι και εγώ αλληλογραφούσαμε πολύ συχνά, τόσο για πολιτική συνεργασία όσο και για φιλική επικοινωνία, γράφοντας μακροσκελή email που στην πραγματικότητα ήταν το αντίστοιχο της πολύ πιο πολύτιμης μορφής αλληλογραφίας, της λεγόμενης επιστολογραφίας, την οποία γνωρίζαμε από τα νεανικά μας χρόνια και αγαπούσαμε. Εκφράζαμε συνεχώς την κοινή μας επιθυμία να συναντηθούμε για λίγες μέρες είτε στην Μπολόνια είτε στην Κωνσταντινούπολη, μαζί με τις συντρόφισσές μας, την Τζέμα και τη Γιόνκα.
Για τον Τζέρεμι, πρέπει να πω ένα πράγμα. Ο όρος «Αναγεννησιακός άνθρωπος» χρησιμοποιείται, όπως είναι γνωστό, για άτομα που είναι πολυμαθή, άτομα που έχουν βαθιά γνώση πολλών πεδίων γνώσης και τεχνών. Δεν υπάρχει όρος που να αντιστοιχεί σε αυτόν για τη γενιά του 1968. Φυσικά, σε διαφορετικές γλώσσες υπάρχουν όροι όπως «68’er» ή «soixante-huitard» ή «68’li» (ο τελευταίος στη μητρική μου τουρκική), αλλά αυτοί οι όροι σχετίζονται μόνο με την παρουσία ενός ατόμου όταν η γενιά του 1968 βρισκόταν σε πολιτική κίνηση. Δεν ορίζουν έναν τύπο προσωπικότητας ή χαρακτήρα. Νομίζω ότι αυτή η γενιά διακρίνεται όχι μόνο για τον πλήρως αφοσιωμένο νεανικό επαναστατισμό της. Στην ώριμη ηλικία, ο πρώην άνδρας ή η γυναίκα του 1968, ο αληθινός, το «άτομο του 1968», αν μου επιτρέπεται να επινοήσω έναν όρο, είναι ταυτόχρονα ένθερμα αφοσιωμένος στην αλλαγή του κόσμου, βίαια αν χρειαστεί, και γενναιόδωρος και τρυφερός προς όλα τα ζωντανά όντα, τόσο σοβαρός, επιμελής και συστηματικά μελετηρός, αλλά και βαθιά συναισθηματικός, καλλιτεχνικός και ευγενικός, θα γκρινιάζει και θα στενάζει και θα βρυχηθεί μπροστά στην εκμετάλλευση, την αδικία και την καταπίεση, αλλά είναι συναισθηματικός και γλυκομίλητος όταν περιβάλλεται από τα καλύτερα του ανθρώπινου στοιχείου.
Αυτό, βρήκα, ήταν το είδος του ανθρώπου που ήταν ο Τζέρεμι. Γι’ αυτό μας λείπει και θα μας λείψει τόσο πολύ.
20 Σεπτεμβρίου 2025
