του Άρη Μαραβά
Το πρωινό φως απλωνόταν πάνω από τα τραπέζια του μικρού καφέ στο κέντρο του Ηρακλείου. Ήταν μια συνηθισμένη μέρα για τη Γιώτα – μια από αυτές που ξεκινούν με μυρωδιά καφέ και τελειώνουν με πόδια που πονάνε. Σκούπισε τα τραπέζια, έβαλε το πορτοκαλί φουλάρι στα μαλλιά της και φόρεσε την μπλούζα που φοράει συχνά όταν νιώθει πως θέλει να πει κάτι χωρίς να μιλήσει.
“Free Palestine – Ελεύθερη Παλαιστίνη.”
Δεν ήταν κάποια δήλωση μόδας. Δεν το φόρεσε για να προκαλέσει. Ήταν η απάντησή της σε έναν κόσμο που φαίνεται να έχει ξεχάσει τι σημαίνει να σταθείς δίπλα στους καταπιεσμένους. Ήταν η μικρή της υπενθύμιση, πρώτα στον εαυτό της και μετά στους άλλους, πως η αλληλεγγύη δεν είναι εποχική.
Έκατσαν τρεις τουρίστες στο τραπέζι δίπλα στο παράθυρο. Μιλούσαν δυνατά στα αγγλικά, γελούσαν. Παρήγγειλαν. Κάποια στιγμή, την κάλεσαν κοντά. Ένας από αυτούς, κομψά ντυμένος, της είπε με το χαμόγελο του ανθρώπου που νομίζει πως μπορεί να αγοράσει τα πάντα:
«Αν δεν αλλάξεις μπλούζα, δεν έχει tips.»
Η Γιώτα τους κοίταξε. Δεν θύμωσε. Δεν ένιωσε ούτε ντροπή ούτε φόβο. Ένιωσε μια σιωπηλή επιβεβαίωση αυτού που υποψιαζόταν πάντα: πως ακόμα και το πιο απλό ρούχο μπορεί να γίνει πεδίο μάχης. Έσκυψε ελαφρά το κεφάλι και απάντησε:
«Δεν αλλάζω μπλούζα.»
Τίποτα περισσότερο. Χωρίς τόνους, χωρίς επίδειξη. Με την ησυχία του ανθρώπου που ξέρει ποιος είναι.
Τουρισμός, δουλειά και η μάσκα της ευγένειας
Η Γιώτα δουλεύει στον τουρισμό πάνω από δέκα χρόνια. Έχει σερβίρει χιλιάδες ανθρώπους. Ξέρει πότε κάποιος σε βλέπει σαν άνθρωπο και πότε σαν υπηρέτη. Ξέρει πώς να υπομένει. Ξέρει τι σημαίνει να είσαι «ευγενικός» από ανάγκη. Όμως αυτή τη φορά δεν ήταν απλώς ένα καπρίτσιο κάποιου πελάτη. Ήταν κάτι βαθύτερο. Ήταν μια απόπειρα εξαγοράς της σιωπής της. Ο τουρίστας δεν ήθελε απλώς να πιει τον καφέ του χωρίς να βλέπει τη λέξη «Παλαιστίνη». Ήθελε να εξαφανιστεί αυτή η λέξη από μπροστά του. Να ξεριζωθεί από το μπλουζάκι, από τη συνείδηση, από τη μνήμη. Ήθελε, με ένα φιλοδώρημα, να αγοράσει τη λήθη.
Μια μπλούζα, ένας τοίχος
Η μπλούζα της Γιώτας ήταν το ανάχωμα. Ήταν ένας τοίχος απέναντι σ’ αυτή την αλαζονεία. Όχι ένας τοίχος φτιαγμένος από μέταλλο ή πέτρα, αλλά από αξιοπρέπεια. Από εκείνη την πεισματική σπίθα που επιμένει να καίει, ακόμα κι όταν όλα γύρω μοιάζουν παγωμένα.
Η Γιώτα δεν θεωρεί τον εαυτό της πολιτικό ον. Δεν έχει ανέβει ποτέ σε εξέδρα, δεν έχει μιλήσει σε συνέλευση. Κι όμως, σ’ αυτή τη στιγμή, έκανε κάτι βαθιά πολιτικό. Είπε «όχι» σ’ ένα καθεστώς που θέλει να ορίζει τι θα φοράς, τι θα λες, πώς θα στέκεσαι – αρκεί να το πληρώνει.
Από την Παλαιστίνη ως την Κρήτη – μια αλυσίδα καταπίεσης
Το σιωνιστικό κράτος δολοφονεί παιδιά στη Γάζα και απαιτεί σιωπή. Το ΝΑΤΟ στηρίζει με τα δικά μας λιμάνια και τις βάσεις του τις σφαγές. Η ελληνική κυβέρνηση καλωσορίζει τουρίστες απ’ όλα τα καθεστώτα, φτάνει να φέρουν ευρώ ή δολάρια. Και οι εργαζόμενοι σαν τη Γιώτα στέκονται σ’ αυτό το σταυροδρόμι της υποκρισίας, ανάμεσα στην ανάγκη για δουλειά και στη δίψα για αλήθεια.
Η Γιώτα δεν είναι μόνη. Είναι κομμάτι μιας παγκόσμιας τάξης που, αν και κατακερματισμένη, κουβαλάει μέσα της την ιστορική δυνατότητα να ανατρέψει τον κόσμο. Κάθε τέτοιο «όχι» είναι μια ρωγμή. Κάθε μπλούζα σαν της Γιώτας είναι ένα μικρό λάβαρο στον πόλεμο των τάξεων.
Το μέλλον γράφεται και με βαμμένα ρούχα
Δεν υπάρχει τίποτα ηρωικό στο να σερβίρεις ολόκληρη μέρα και να σε κοιτούν αφ’ υψηλού. Όμως υπάρχει κάτι ηρωικό στο να κρατάς το βλέμμα καθαρό. Το «δεν αλλάζω μπλούζα» δεν είναι απλώς μια φράση. Είναι το αντίστοιχο του «δεν υπογράφω τη μετάνοια», του «δεν σκύβω το κεφάλι». Είναι η ανθρώπινη πλευρά της πολιτικής αξιοπρέπειας.
Η Γιώτα δεν άλλαξε μπλούζα. Και, για λίγο, ο κόσμος έγινε πιο καθαρός. Πιο τίμιος. Και ίσως, πιο έτοιμος για κάτι μεγάλο.
Αυτό που μένει σε μας, είναι να μην αφήσουμε αυτή τη σπίθα να σβήσει. Να χτίσουμε γύρω της ένα κίνημα. Να ενωθούμε με όλους όσους φοράνε τις «λάθος» μπλούζες, λένε τις «λάθος» λέξεις, κάνουν τις «λάθος» ερωτήσεις. Γιατί αυτοί είναι που γράφουν την ιστορία, όχι στις οθόνες, αλλά στους δρόμους.
Ελεύθερη Παλαιστίνη. Ελεύθερη συνείδηση. Ελεύθεροι άνθρωποι.
