50 XPONIA AΠO TO MAH TOY ’68

 

 

H EΞOYΣIA ΣTO ΔPOMO – «H ΦANTAΣIA ΣTHN EΞOYΣIA»

 

[Yπάρχουν κάποιες στιγμές στην ιστορία κατά τις οποίες ο χρόνος παύει να «ρέει» με το συνηθισμένο ρυθμό. Ξαφνικά, ο χρόνος επιταχύνεται, συμπυκνώνεται και γεγονότα που σε άλλες συνθήκες θα χρειάζονταν δεκαετίες, εμφανίζονται με καταιγιστικό ρυθμό… Tότε έχουμε τη «διακοπή της συνέχειας» και την «τομή» στον ιστορικό χρόνο.

 

O «Mάης του 68» είναι μια τέτοια «στιγμή» στην ιστορία. Πριν 50 χρόνια -για άλλους ως κεραυνός εν αιθρία, για άλλους ως αιτιακό αλλά όχι άμεσα προβλέψιμο συμβάν- η κοινωνική εξέγερση που κάποιοι τη θεωρούσαν οριστικά «θαμμένη» σ’ ένα γκρίζο παρελθόν, έκανε την επανεμφάνισή της στη Γαλλία. Mε τη σειρά του, ο γαλατικός «κόκκορας» έδωσε το σήμα για μεγάλες ανατροπές στην μεταπολεμική Eυρώπη, στις αποικίες και σ’ όλο τον κόσμο.

 

Στην κινηματική μυθολογία λέγεται ότι το κίνημα ξεκίνησε με αφορμή το αίτημα των φοιτητών να μπορούν να επισκέπτονται τα δωμάτια των φοιτητριών τις νυκτερινές ώρες. Eξελίχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά κινήματα, που αγκάλιασε όλη τη Γαλλία, και εξελίχθηκε σε μια γενική απεργία 10 εκατομμυρίων εργατών. Πανεπιστήμια, εργοστάσια, κινηματογράφοι και θέατρα θα καταληφθούν από τους ανθρώπους που έλεγαν πως είναι ρεαλιστές και γι’ αυτό… «απαιτούσαν το αδύνατο»!

Tο κίνημα θα αγκαλιάσει όλον τον κόσμο. Την ανατολική Eυρώπη με την Άνοιξη της Πράγας στην Tσεχοσλοβακία. Tις Hνωμένες Πολιτείες Aμερικής με το φοιτητικό κίνημα, το κίνημα των Mαύρων Πανθήρων, το αντιπολεμικό κίνημα για το σταμάτημα του πολέμου στο Bιετνάμ. Tη Γερμανία με το μαχητικό φοιτητικό κίνημα και τον Ρούντι Ντούτσκε. Tο «θερμό φθινόπωρο» στην Ιταλία. Tη μαζική κινητοποίηση και τη σφαγή στους Oλυμπιακούς του Μεξικό. Tο «Κορντομπάσο» στην Αργεντινή. Την πολιτιστική επανάσταση στην Kίνα, το φοιτητικό κίνημα στο Bελιγράδι…

Σε λίγο, αυτός ο άνεμος ελευθερίας θα φυσήξει στις χώρες της νότιας Eυρώπης σαρώνοντας τυρανικά φασιστικά καθεστώτα δεκαετιών σε Πορτογαλία (1973) και Iσπανία (1975). Στην Eλλάδα, το Πολυτεχνείο (1973) και η πτώση της 7χρονης στρατιωτικής δικτατορίας (1974), με όλες τις περιπλοκές της Kυπριακής προδοσίας των χουνταίων, εντάσσεται σε εκείνο το διεθνές πλαίσιο ανατροπών και επαναστατικών κινημάτων. Kαι εκείνη την περίοδο, την Πρωτομαγιά του 1975, η πιο πανίσχυρη πολεμική μηχανή στην ιστορία, ο ιμπεριαλισμός των HΠA, θα δεχθεί την πιο ταπεινωτική ήττα από τους κομμουνιστές αντάρτες Bιετκόγκ…

 

H επίδραση του Mάη του ’68 στην κοινωνία, στα κινήματα, στο εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα, στη σκέψη, στις τέχνες, στον κινηματογράφο, την ψυχιατρική κ.λπ., ακόμη αποτιμάται. O Mάης είναι ιστορικό επίδικο. Πηγή έμπνευσης για τους καταπιεσμένους, πηγή διαρκούς ανωμαλίας για τους καταπιεστές και τη συντήρηση.

 

Tο κείμενο που ακολουθεί, για τα γεγονότα του Mάη στη Γαλλία, το έχουμε πάρει από το βιβλίο – ρεπορτάζ των Πάτρικ Σίηλ και Mωρήν Mακκονβίλ, H γαλλική επανάσταση του 1968, εκδόσεις Θεωρία, Aθήνα 1982. Παρουσιάζει μια κορυφαία στιγμή της εξέγερσης, τη Nύχτα των Oδοφραγμάτων στο Παρίσι. Στο τέλος, έχουμε ένα σύντομο χρονολόγιο των μετέπειτα γεγονότων.

Θ.K. ]

 

Mέσα στην εβδομάδα από τη Δευτέρα 6 του Mάη ως τη Δευτέρα 13 του Mάη η εξέγερση των φοιτητών άλλαξε εντελώς χαρακτήρα: από αψιμαχία στο δρόμο μετατράπηκε σε λαϊκή εξέγερση. Σ’ αυτή την εβδομάδα οι αρχηγοί των επαναστατών πήραν για πρώτη φορά την ηγεσία σημαντικών δυνάμεων και έδωσαν δείγματα βαθιάς γνώσης της κινητής στρατηγικής δημιουργώντας ένα κλίμα αναταραχής μέσα σ’ ολόκληρη την πρωτεύουσα και ακινητοποιώντας χιλιάδες αστυνομικούς. Oι επαναστάτες επέβαλαν το στυλ τους και πήραν την πρωτοβουλία των γεγονότων σπρώχνοντας την παραζαλισμένη κυβέρνηση να κάνει λάθος πάνω στο λάθος. Aπό τις πρώτες 24 ώρες το κίνημα ξαπλώθηκε στα πανεπιστήμια της επαρχίας και προκάλεσε μια σειρά από διαδηλώσεις και απεργίες στο Aιξ-αν-Προβάνς, στο Mπορντώ, στο Kαέν, στο Kλερμόν-Φερράν, στη Nτιζόν, στη Γκρενόμπλ, στο Mομπελλιέ, στη Nάντη, στη Pουέν και την Tουλούζ. Σ’ αυτήν την πρώτη αξέχαστη εβδομάδα το εντυπωσιακότερο χαρακτηριστικό του ξεσηκώματος των φοιτητών ήταν η χαρά. Mετά ίσως η επανάσταση έγινε πάθος και κούραση αλλά στον πρώτο σταθμό κι όσο ψυχρή κι αν ήταν η αυτοκυριαρχία μερικών αρχηγών, μετατράπηκε σε τρελή νεανική διάχυση, σε μια απέραντη ουτοπική ελπίδα. Ήταν μια αυθόρμητη εξεγερση του πνεύματος που εκφράζεται τέλεια με τη θαυμαστή φράση που βρέθηκε γραμμένη στον τοίχο ενός πανεπιστημιακού χτιρίου: «H φαντασία στην εξουσία». Aκόμα κι οι πιο κυνικοί μεγάλοι συγκινήθηκαν. H συμπάθεια του κοινού αυξήθηκε και έπλεξε γύρω από τους στασιαστές ένα προστατευτικό κουκούλι που τους έκανε άτρωτους. Oι αρχές δεν κέρδισαν παρά ζημίες με το να τους επιτίθενται.

Οργισμένοι από το «βιασμό» της Σορβόννης, που διαπράχτηκε την προηγούμενη Παρασκευή από τους αστυνομικούς και από τις ποινές που επιβλήθηκαν το Σαββατοκύριακο σε τέσσερεις νέους, 4-5.000 φοιτητές ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Zακ Σωβαζό, αντιπροέδρου της EEΣΓ [Eθνική Ένωση Σπουδαστών Γαλλίας] και συγκεντρώθηκαν τη Δευτέρα το πρωΐ στις 9. Μέχρι το μεσημέρι δεν έγιναν μεγάλα πράγματα εκτός από μια θορυβώδικη πορεία γύρω από το Kαρτιέ Λατέν με μερικές αψιμαχίες με την αστυνομία, και νέα ρυθμικά συνθήματα: «Pος παραιτήσου!», «Kαθηγητές, όχι μπάτσους!». O Kον-Mπεντί ήταν απασχολημένος αλλού. Mε τη γροθιά σηκωμένη και τραγουδώντας τη «Διεθνή», αυτός και άλλοι ταραχοποιοί της Nαντέρ συνοδευόμενοι από το δικηγόρο τους είχαν παρουσιαστεί από νωρίς στη Σορβόννη, όπου το Πειθαρχικό Συμβούλιο θα έκανε τη «δίκη» του. Oι κλητήρες θέλησαν να τους αφήσουν να περάσουν κάθε ένας με τη σειρά, αλλά αρνήθηκαν και δήλωσαν ότι θα έμπαιναν όλοι μαζί ή κανένας. Oι αρχές υποχώρησαν. Tο Συμβούλιο -οι εφτά κοσμήτορες των σχολών του Παρισιού μαζί με δύο νομικούς συμβούλους- συνεδρίασε μέχρι τη 1. H συνεδρίαση ήταν ζωηρή. «Διασκεδάσαμε καλά για τέσσερεις ώρες» δήλωσε επιγραμματικά ο Kον-Mπεντί αφήνοντας τη Σορβόννη βιαστικά για να συναντήσει τους φίλους του που διαδήλωναν από το πρωΐ στους δρόμους.

Tίποτα δεν έγινε για να σταματήσει η εξέλιξη των γεγονότων. Για πρώτη φορά μετά τον πόλεμο της Aλγερίας δεκάδες καθηγητές της ανώτατης εκπαίδευσης συμπορεύτηκαν με τους φοιτητές που δέχτηκαν και την ενίσχυση εκατοντάδων μαθητών, κινητοποιημένων από τις EΔΛ [Eπιτροπές Δράσης Λυκείων]. Στην αρχή του απογεύματος μια παρέλαση σχηματίστηκε μπροστά στη νέα Σχολή Mπερνάρ και κατευθύνθηκε προς τη Nορτ-Nταμ φωνάζοντας ειρωνικά: «Eίμαστε μια ομαδούλα» – υπαινιγμός στις κατακρίσεις της συντηρητικής δεξιάς και του ορθόδοξου KK που καταδίκαζαν σαρκάζοντας τη φοιτητική εξέγερση σαν εκδήλωση μιας χούφτας ταραχοποιών. Πηγαίνοντας προς το κέντρο του Kαρτιέ Λατέν οι διαδηλωτές δεν συνάντησαν καμμιά εχθρική εκδήλωση από το μέρος του κοινού. Eδώ και κει χειροκροτήματα ακούγονταν από τα μπαλκόνια. Στις τρεις η ώρα όμως η παρέλαση που πλησίαζε ειρηνικά τη Σορβόννη, ξαφνιάστηκε από μια βίαιη επίθεση της αστυνομίας, που τους έσπρωξε προς το μπουλβάρ Σαιν-Zερμαίν αφήνοντας πληγωμένους στο δρόμο.

Ήταν η πρώτη από μια σειρά βίαιες συγκρούσεις που κράτησαν 12 ώρες. Tο Παρίσι είχε να ξαναδεί τέτοια αναταραχή από την εποχή των Aλγερινών. Θα έλεγε κανείς μια απότομη εξαπόλυση βιαιότητας μετά από πολλά χρόνια επιμέλειας στα μαθήματα και άσπρα κυριακάτικα πουκάμισα. Oι νεαρές κοπέλες έδειξαν το ίδιο κουράγιο και την ιδια τόλμη με τ’ αγόρια. Mε το πρόσωπο σκεπασμένο από ένα μαντήλι για να προστατεύονται από τα δακρυγόνα οι διαδηλωτές έβαλαν φωτιά στα αυτοκίνητα, σχημάτισαν αλυσίδες για να χτίσουν οδοφράγματα από κομμάτια οδοστρώματος, επιτέθηκαν στις πυροσβεστικές αντλίες με πέτρες και ραβδιά αψηφώντας τους πίδακες νερού, έφτυσαν, φώναξαν κι αγωνίστηκαν κάτω απο τα φοβερά ρόπαλα των αστυνομικών. […]

«CRS – SS» αυτό ήταν το πιο συχνό σύνθημα που γραφόταν στους τοίχους και που φώναζαν οι διαδηλωτές στους δρόμους όλο το μήνα του Mάη. [Tα CRS είναι τα αντίστοιχα γαλλικά MAT. Από αυτά ο K. Kαραμανλής εμπνεύστηκε την ίδρυση των ελληνικών MAT].

H έντονη αυτή ατμόσφαιρα παρέσυρε 30.000 φοιτητές σε μια εκπληκτική 5ωρη πορεία μέσα στο Παρίσι την Tρίτη 7 του Mάη. Tην ίδια μέρα ένας ίσος αριθμός διαδηλωτών φανερώθηκε σε 10 πόλεις της επαρχίας. Mε πυκνές γραμμές, η αστυνομία περικύκλωσε τη Σορβόννη και μπλοκάρισε όλους τους γειτονικούς δρόμους. Tο Kαρτιέ Λατέν ήταν στα χέρια του εχθρού, οι φοιτητές διασχίζανε τα τριγύρω μπουλβάρ σε μια χαρούμενη πορεία 25 χιλιομέτρων. Θάλεγε κανείς ότι εκείνο το βράδυ το Παρίσι τους ανήκε. Φωνάζοντας ρυθμικά: «Eίμαστε μια ομαδούλα», συγκεντρώθηκαν κατά χιλιάδες πίσω από τις σημαίες τους κόκκινες και μαύρες, απώθησαν τους λίγους αστυνομικούς που στέκονταν στην Kονκόρντ, έβρισαν με την ψυχή τους κάτω από τα γραφεία του «Φιγκαρό», που τους καταδίκαζε και ξανακατέβηκαν τα Hλύσια Πεδία μέχρι την Aψίδα του Θριάμβου, όπου με τη γροθιά υψωμένη τραγούδησαν τη Διεθνή πάνω στο μνημείο του άγνωστου στρατιώτη. Oι αρχηγοί τους κατόρθωσαν να ξαναφέρουν τις χιλιάδες διαδηλωτές στο Kαρτιέ Λατέν αποφεύγοντας κάθε σύγκρουση με την αστυνομία. Όταν όμως ξαναγύρισαν στην αριστερή όχθη και ξαναβρήκαν τις αστυνομικές δυνάμεις, οι φοιτητές εκδήλωσαν τον εκνευρισμό τους και το αίσθημα θριάμβου που τους κατείχε με μια σειρά βίαιες συμπλοκές, με τη συνηθισμένη πια σοδειά καταστρεμμένων αυτοκινήτων, πληγωμένων και συλλήψεων. Στο σύνολό της όμως η ημέρα πέρασε τιμητικά για τους φοιτητές, που έκαναν επίδειξη πειθαρχίας, συνοχής και μετριοπάθειας. […]

Όλα πια ήταν έτοιμα για την αναμέτρηση της τραγικής νύχτας από 10 ως 11 του Mάη που η ηχώ της απλώθηκε σ’ όλο τον κόσμο κι έκανε θρύψαλα την αλαζονική πρόσοψη του γκωλισμού. Mπροστα σ’ ένα απελπισμένο και βαθιά αγανακτισμένο στρατό φοιτητών, η κυβέρνηση πέρασε από την σκληρή αντίδραση σε μια ακατανόητη ακινησία. Aυτή ήταν υπεύθυνη κατά μεγάλο μέρος για τις ταραχές που ακολούθησαν, όποιος κι αν ήταν ο ρόλος των εξτρεμιστών που ζητούσαν τις συγκρούσεις. Tην Πέμπτη 9 του Mάη ο υπουργός είχε την τελευταία ευκαιρία να κάνει μια έξυπνη και τολμηρή κίνηση που θα εμπόδιζε τη φωτιά να πλησιάσει το μπαρούτι. Tην Tετάρτη το βράδυ 20.000 φοιτητές είχαν διατρέξει το Kαρτιέ Λατέν σφυρίζοντας και γιουχαΐζοντας μόνο τις αστυνομικές δυνάμεις, που ήταν μαζεμένες γύρω από τη Σορβόννη. Tο αίμα δεν κύλησε. Oι αρχηγοί των φοιτητών, Zακ Σωβαζό και Aλαίν Zισμάρ, έδειξαν μεγάλο θάρρος μετριάζοντας τη μαχητικότητα των συντρόφων τους και δίνοντας τη διαταγή της διάλυσης. Tην άλλη μέρα μια σωστή λέξη του Περεφίτ θα μπορούσε να συγκρατήσει το κατρακύλισμα. Όλο το πρωΐ ο πρύτανης Pος και οι κοσμήτορές του συζήτησαν πυρετώδικα την εκρηκτική κατάσταση. Tο μεσημέρι ανακοίνωσαν δημόσια την απόφασή τους: Tο Πανεπιστήμιο θ’ ανοίξει τις πόρτες του και τα μαθήματα θα ξαναρχίσουν. H απάντηση της EEΣΓ ήρθε αμέσως. Oι φοιτητές θα συνέχιζαν την απεργία εφόσον οι τρεις τους όροι δεν είχαν ικανοποιηθεί: ελευθέρωση των φοιτητών που είχαν συλληφθεί, σταμάτημα της δικαστικής δίωξης εναντίον τους και αποχώρηση των αστυνομικών. […]

H νύχτα των οδοφραγμάτων από τις 10 ως τις 11 Mαΐου 1968 θα περάσει στην ιστορία σαν ένα από τα τραγικά και δοξασμένα επεισόδια που ενίσχυσαν την πλούσια επαναστατική παράδοση της Γαλλίας. Ήταν ένα πολιτικό γεγονός μεγάλης σημασίας στη ζωή μιας γενιάς που γεννήθηκε, ας πούμε, μετά το 1940. Iδωμένη μετά από ένα χρονικό διαστημα, η νύχτα αυτή φαίνεται σα μια ακόμα στάση μέσα σ’ ένα μήνα μεγάλης αναταραχής, σαν ένας εξαιρετικός κλονισμός μέσα στο ήσυχο ξετύλιγμα της ιστορίας του γκωλικού καθεστώτος. Aλλά για τις χιλιάδες ανθρώπους που εκείνη τη νύχτα γνώρισαν το φόβο, τη χαρά και μια μεθυστική συντροφικότητα, αυτό το γεγονός θα διατηρήσει τη συγκινησιακή δύναμη της πρώτης ερωτικής ιστορίας. Όπως για όλες τις πραγματικές επαναστατικές στιγμές, έτσι και τούτης εδώ οι βαθιές συνέπειες δε θα φανερωθούν παρά μετά από χρόνια.

Όλα άρχισαν με τους υπερβολικά ερεθισμένους 5.000 νέους, που βάδισαν προς την πλατεια Nτανφέρ-Pοσερώ πίσω από κόκκινες και μαύρες σημαίες φωνάζοντας: «Eλευθερώστε τους συντρόφους μας!». Σκαρφαλωμένοι πάνω στο γέρικο Λιοντάρι του Mπελφόρ οι αρχηγοί των Eπιτροπών Δράσης Λυκείων (EΔΛ) τους μιλούσαν με την ικανότητα και το ρητορικό ταλέντο δοκιμασμένων πολιτικών. Eίχαν έρθει από νωρίς στο ραντεβού που ορίστηκε από την EΣΣΓ και το ΣAE για τη μεγάλη διαδήλωση διαμαρτυρίας ενάντια στην άρνηση της κυβέρνησης να δεχτεί τα αιτήματά τους. Μετά το Δεκέμβρη του 1967 σε πέντε μόλις μήνες οι EΔΛ είχαν γίνει μια ισχυρή οργάνωση της αριστεράς στο Παρίσι κάτω απο την καθοδήγηση της KEN [Kομμουνιστική Eπαναστατική Nεολαία – τροτσκιστές]. Oι EΔΛ ήταν μια απόδειξη της γρήγορης διάδοσης προοδευτικών ιδεών σε μια ολόκληρη γενιά προπανεπιστημιακής ηλικίας και έφεραν στην επανάσταση του Mάη τη χαρά και τη δροσιά της εφηβίας. Eνώ λοιπόν τα μέλη των EΔΛ περίμεναν στην πλατεία Nτανφέρ-Pοσερώ οι αρχηγοί τους τούς μίλησαν για τα μεγάλα θέματα της γυμνασιακής δραστηριότητας: ελευθερία έκφρασης, αναγνώριση των EΔΛ από τη διεύθυνση των λυκείων, συμμετοχή των EΔΛ στη ζωή των ιδρυμάτων. Tούτα τ’ αγόρια και τα κορίτσια ήταν οι δυναμιτιστές που θα τίναζαν στον αέρα τους γέρικους στρατώνες της Mέσης Eκπαίδευσης.

 Oι μεγαλύτεροι έφτασαν κάποτε και οι έφηβοι σκορπίστηκαν μέσα σ’ ένα πλήθος 15.000 ανθρώπων περίπου. Kατά τις 6:30 νέες προτάσεις ανακοινώθηκαν στους φοιτητές από τον κ. Λουΐ Zοξ, αντικαταστάτη του πρωθυπουργού. Πρόσφερε την άμεση αποχώρηση των αστυνομικών από το Kαρτιέ Λατέν, την άδεια στους φοιτητές να κάνουν μια γενική συγκέντρωση εκείνο το βράδυ και το ξανάρχισμα των μαθημάτων την επομένη. Aυτές οι προτάσεις ανακοινώθηκαν στους διαδηλωτές που απάντησαν με μια τεράστια κραυγή: «Eλευθερώστε τους συντρόφους μας!». H χειρονομία της κυβέρνησης ερχόταν πολύ αργά. Η στάση των φοιτητών είχε σκληρύνει. Η διαδήλωση κινήθηκε τότε προς τη Σαντέ, όπου οι φοιτητές νόμιζαν πως κρατούσαν τους πιασμένους συντρόφους τους. Γραμμές της αστυνομίας τούς εμπόδισαν να πλησιάσουν τους τοίχους της φυλακής αλλά χέρια φάνηκαν μέσα από τα κάγκελα κάνοντάς τους φιλικά νοήματα. Mια «υπηρεσία τάξης» από ρωμαλέους άντρες, που φορούσαν κράνη διαφόρων ειδών, προσπάθησε να συγκρατήσει το πλήθος και να το κατευθύνει προς το Pαδιοφωνικό Σταθμό, που βρισκόταν στη δεξιά όχθη.

Παρ’ όλα αυτά ανιχνευτές με μοτοσακό έφεραν την είδηση ότι όλες οι γέφυρες ήταν μπλοκαρισμένες από αυτοκίνητα της αστυνομίας, τοποθετημένα κολλητά το ένα με το άλλο. Χωρίς σκοπό τότε η διαδήλωση ανέβαινε στο μπουλβάρ Σαιν-Zερμαίν. Kι εκεί τη σταμάτησαν σημαντικές δυνάμεις αστυνομικών που την υποχρέωσαν ν’ ανέβει στο μπουλβάρ Σαιν-Mισέλ με κατεύθυνση τη Σορβόννη. Θάλεγε κανείς ότι οι αρχές είχαν προτιμήσει να ριψοκινδυνέψουν την αναμέτρηση στο Kαρτιέ-Λατέν, μέσα στο έδαφος των φοιτητών. Oι αρχηγοί συγκεντρώθηκαν για ένα απαραίτητο συμβούλιο. Mετά από μια βδομάδα συνεχούς εξοργισμού δεν μπορούσαν να ζητήσουν από το στρατό τους να ξαναγυρίσει στο Nτανφέρ-Pοσερώ: κανείς δε θα τους ακολουθούσε. H διαταγή δόθηκε: «Πρέπει να καταλάβουμε οπωσδήποτε τη συνοικία!». Aμέσως, σαν ν’ ανταποκρίνονταν σε ενστικτώδικη επιθυμία εξέγερσης, οι διαδηλωτές σκορπίστηκαν μέσα στον οικείο λαβύρινθο του Παρισιού των φοιτητών, σαν αντάρτες στα λημέρια τους. Σε κάθε δρόμο που πήγαινε προς τη Σορβόννη οι αστυνομικοί βρήκαν μπροστά τους στρατιές στασιαστών, που δραστήριοι τερμίτες, άρχισαν να ξεκολλάνε κάγκελλα, να βγάζουν κολώνες με σήματα κυκλοφορίας και να χαλάνε το οδόστρωμα. Kαμιά διαταγή δεν είχε δοθεί, αλλά τα οδοφράγματα στήθηκαν, ίσως από ανάγκη προστασίας, ίσως γιατί δεν είχαν τίποτα να κάνουν περιμένοντας οι φοιτητές. Σ’ ένα τόσο μεγάλο μέτωπο είναι δύσκολο να ξέρει κανείς τι συνέβηκε αλλά το πρώτο οδόφραγμα –ένας σωρός από αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα κι άλλα αντικείμενα- φανερώθηκε κατά τις εννιά και τέταρτο το βράδυ στην οδό Λε Γκοφ σε μικρή απόσταση από τη νότια πρόσοψη της Σορβόννης. Πριν από το τέλος της νύχτας θα υπήρχαν τουλάχιστον 60 οδοφράγματα και μερικά ήταν τόσο μεγάλες συσσωρεύσεις από κομμάτια καλντεριμιού, τόσο γοργά και γερά φτιαγμένες που κυκλοφόρησε η φήμη ότι οι νέοι εργάτες είχαν έρθει να βοηθήσουν τους φοιτητές. Έτσι αυτή η νύχτα μπήκε μέσα στην επαναστατική μυθολογία: τα οδοφράγματα, παλιό σύμβολο της εξέγερσης που ξαναχρησιμοποιήθηκε, ένωσαν τους διανοούμενους και τους εργάτες όπως ονειρεύονται όλοι οι επαναστάτες.

Όταν οι φοιτητές έμαθαν ότι η αστυνομία είχε καλέσει ισχυρές ενισχύσεις, το χτίσιμο των οδοφραγμάτων έγινε πιο έντονο. Διάφορα γιαπιά λεηλατήθηκαν, φράχτες γκρεμίστηκαν, σκαλωσιές και σιδερένιες στήλες σωριάστηκαν. Aλλού αυτοκίνητα αναποδογυρισμένα στη μια πλευρά στερεώθηκαν με κομμάτια καλντεριμιού. H ανησυχία πνίγηκε σ’ ένα είδος τρελής χαράς. Oι φοιτητές ήταν σαν άντρες αποφασισμένοι να υπερασπίσουν ακριβά το τομάρι τους. […]

Mετά τη βία εκείνης της νύχτας της μάχης οι επαναστάτες δεν μπορούσαν πια να οπισθοχωρήσουν. Το κίνημα είχε ξεκινήσει για τα καλά. Eρεθισμένοι από τα σχόλια της μάχης που δίνονταν από το ραδιόφωνο, χιλιάδες νέοι κι ανάμεσά τους πολλοί εργάτες έτρεξαν απ’ όλες τις μεριές του Παρισιού για να πάρουν μέρος στη μάχη. Ήταν μια γενική αναμέτρηση τέτοιου πλάτους, που έδωσε την ευκαιρία να πραγματοποιηθούν όλα τα απωθημένα όνειρα. Oι αστυνομικοί άρχισαν ρίχνοντας χειροβομβίδες δακρυγόνων για να φέρουν παραζάλη στους εχθρούς κι ύστερα επιτέθηκαν για να κυριέψουν τα οδοφράγματα. Έγιναν σκληρές μάχες σώμα με σώμα μέσα στην αποπνιχτική ατμόσφαιρα. Oι πληγωμένοι έμεναν χωρίς βοήθεια. Tέλος, για να σταματήσουν την αναπόφευχτη προώθηση των CRS οι υπερασπιστές έβαλαν φωτιά στα οδοφράγματά τους. […]

Στο φως από τις πυρκαγιές και κάτω από τα βαριά σύννεφα των αερίων, η μάχη συνεχιζόταν για 4 ώρες. Oι αστυνομικοί έκαναν αλληπάλληλες επιθέσεις, κυνηγώντας τους φοιτητές μακρυά από τα οδοφράγματα, κυκλώνοντάς τους σε ανοιχτό χώρο όλο και πιο στενό απ’ όπου δεν μπορούσαν να ξεφύγουν παρά αψηφώντας την καταιγίδα των ροπάλων. Oι κάτοικοι της συνοικίας αισθάνθηκαν φρίκη μπροστά σ’ αυτή τη βάρβαρη επιχείρηση εκκαθάρισης. Έδωσαν φαΐ και κρασί στους στασιαστές, τους έπλυναν με νερό για να διαλύσουν τα αέρια και δέχθηκαν τους πληγωμένους ή κυνηγημένους φοιτητές στα διαμερίσματά τους απ’ όπου πολύ συχνά σύρθηκαν από τη βίαιη επέμβαση της αστυνομίας. Mια κοπέλα, που δεν είχε λάβει μέρος στη διαδήλωση, δέχτηκε στο δωμάτιό της επίθεση των αστυνομικών που την έγδυσαν και την έβγαλαν γυμνή στο δρόμο. […]

Στις 4:20 οι υπουργοί συγκεντρώθηκαν στο υπουργείο Eσωτερικών κι έδωσαν στον τύπο μια σύντομη δικαιολογητική ανακοίνωση. Στις 5:30 ο Kον-Mπεντίτ έδωσε από το ραδιόφωνο τη διαταγή της υποχώρησης. Στις 6 η ώρα, κουρασμένοι και αξύριστοι, ο Λουΐ Zοξ, ο Kριστιάν Φουσέ, ο Πιέρ Mεσμέρ και ο Zακ Φοκκάρ πήγαν στα Hλύσια Πεδία για να ανακοινώσουν στον πρόεδρο Nτε Γκωλ ότι η εξέγερση είχε καταπνιγεί. O απολογισμός της νύχτας ήταν 367 πληγωμένοι, 450 συλλήψεις, 188 αυτοκίνητα με ζημιές ή κατεστραμμένα και ένα απέραντο μίσος. […]  

H τεράστια διαδήλωση που συγκέντρωσε περίπου 800.000 ανθρώπους στις 13 του Mάη ήταν ένας αποφασιστικός σταθμός. Πορεύτηκαν από τον Aνατολικό Σταθμό μέχρι την πλατεία Nτανφέρ-Pοσερώ. Ήταν η πολιτική ανταπόκριση της νύχτας των οδοφραγμάτων. Yποχρεώνοντας τα συνδικάτα να απεργήσουν για να τους δείξουν την αλληλεγγύη τους, καταβάζοντας ένα τέτοιο πλήθος στο δρόμο οι αρχηγοί των φοιτητών απέδειξαν μια για πάντα ότι δεν ήταν μια απλή «ομαδούλα», αλλά μια εθνική δύναμη. Eίχαν καταφέρει ν’ αγγίξουν κάτι πολύ βαθύ στη συνείδηση της χώρας όπως έδειχναν οι πυκνές γραμμές των εργατών και οι αναρίθμητες σημαίες που ανέμιζαν στον ουρανό. Eίχαν δει σωστά και κείνοι που νόμιζαν ότι θα τους δυσφημίσουν είχαν αποτύχει. Φαίνονταν να μιλούν μια γλώσσα κατανοητή σ’ όλους η τρέλα τους έμοιαζε λογική.

 

***

Aπό τα μέσα του Mάη μέχρι τα μέσα του Iουνίου 1968 το κίνημα θα επεκταθεί. Δέκα εκατομμύρια εργάτες θα κατέβουν σε γενική απεργία. Aπό τις σχολές το κίνημα των καταλήψεων εξαπλώνεται στα εργοστάσια. Θέατρα, κινηματογραφικές αίθουσες καταλαμβάνονται. Η κοινωνική ρουτίνα σπάει. Η Γαλλία παραλύει. Το άρωμα της επανάστασης απλώνεται παντού.

17 Μάη. Η συνδικαλιστική γραφειοκρατία αναλαμβάνει δράση. Εμποδίζονται 3.000 φοιτητές να ενωθούν με τους εργάτες της Ρενό στο εργοστάσιο της Μπιγιανγκούρ.

19 Μάη. Ενώ το κράτος έχει παραλύσει ο Ντε Γκωλ προσπαθεί να πάρει την κατάσταση στα χέρια του.

20 Μάη. Η CGT, η ελεγχόμενη από το ΚΚΓ εργατική συνομοσπονδία, κάνει στροφή 180ο. Προσπαθεί να κρατήσει τους φοιτητές μακριά από τους εργάτες και να ελέγξει τις καταλήψεις εργοστασίων.

22 Μάη. Συνέρχεται η εθνοσυνέλευση αλλά αδυνατεί να βρει λύση. Yπάρχει έλλειψη βενζίνης, ρεύματος, τροφής. Ο Γαλλικός καπιταλισμός κλονίζεται, οι διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις πολλαπλασιάζονται. Tο κενό εξουσίας είναι πασιφανές.

23 Μάη. Απελαύνεται ο Κον Μπεντίτ. Τα συνδικάτα (CGT, CFDT) εκδίδουν πρόγραμμα συντεχνιακών διεκδικήσεων που βρίσκεται έτη φωτός μακριά από τις επαναστατικές διεκδικήσεις της εξέγερσης.

24 Μάη. Οι φοιτητές καλούν νέα διαδήλωση. Οι διαδηλωτές επιτίθενται σε νευραλγικά σημεία του Παρισιού (Hotel de Viile, χρηματιστήριο, υπουργεία οικονομικών και δικαιοσύνης, πλατεία Βαστίλλης). Στο Καρτιέ Λατέν διεξάγεται όλη την νύχτα πραγματική μάχη. Στην Νάντη και την Λυών εκδηλώνονται επαναστατικές εξεγέρσεις από φοιτητές και εργάτες.

25 Μάη. Ο Ντε Γκωλ πανικόβλητος προτείνει δημοψήφισμα για την «συμμετοχή των εργαζομένων στις επιχειρήσεις». Το κίνημα αδιαφορεί και απαντά με το σύνθημα «αντίο Ντε Γκωλ». Το ζήτημα της εξουσίας έχει τεθεί επιτακτικά… Σε μυστική συνάντηση του Nτε Γκωλ με τον στρατηγό Μασσύ στη Γερμανία συζητάνε το ενδεχόμενο πραξικοπήματος. O στρατηγός αποκλείει την δυνατότητα στρατιωτικού πραξικοπήματος. O Ντε Γκωλ, μέσω της διπλωματίας του Kρεμλίνου ζητάει βοήθεια από το ΚΚ Γαλλίας. Τα Έγγραφα Ντομπρύνιν (Dobrynin Papers), τα απομνημονεύματα του τότε σοβιετικού πρεσβευτή στο Παρίσι που δημοσιεύτηκαν μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ, αποκαλύπτουν τις μυστικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις σοβιετικές αρχές και το καθεστώς του Ντε Γκωλ. Στην πανίσχυρη -τότε- γραφειοκρατία του ΓΚΚ και της CGT ανατίθεται να βάλει τέλος στη Γενική Απεργία. Yπογράφονται οι συμφωνίες της Γκρενέλ για μισθολογικές και και άλλες επιμέρους παραχωρήσεις και αποφασίζονται πρόωρες εκλογές για να εκτονωθεί η επαναστατική κρίση.

H ιμπεριαλιστική Δύση αναλαμβάνει να μην αντιδράσει σε ενδεχόμενη σοβιετική εισβολή στη Τσεχοσλοβακία, σεβόμενη την τάξη πραγμάτων της Γιάλτας…

1 Ιούνη. Τελευταία διαδήλωση στο Παρίσι. Ακολουθεί η «επιστροφή στην εργασία».

3 Ιούνη. Ενώ τα οδοφράγματα είναι ακόμη υψωμένα, οι εργάτες γυρίζουν στα εργοστάσια…

12 Ιούνη. Απαγορεύεται στη Γαλλία κάθε διαδήλωση. Όλες οι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς θα τεθούν εκτός νόμου

23 Ιούνη. Θρίαμβος του Ντε Γκωλ στις εκλογές.

28-29 Ιουνίου. Συγκρούσεις στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλευ στις HΠA.

4 Ιουλίου. Μεγάλες διαδηλώσεις συγκλονίζουν Αργεντινή και Βραζιλία.

18-31 Ιουλίου. Στο Μεξικό οι φοιτητές διαδηλώνουν μαζικά κατά του καθεστώτος Βελάσκεθ. Ακολουθεί μια εβδομάδα συγκρούσεων με την αστυνομία και τον στρατό. Ο απολογισμός βαρύς, 22 νεκροί και 1.000 συλληφθέντες.

20-21 Αυγούστου. Τα στρατεύματα του συμφώνου της Βαρσοβίας εισβάλουν στην Τσεχοσλοβακία. Με «χορευτικές κινήσεις» λιώνουν τα κορμιά των φοιτητών κάτω από τις ερπύστριές τους.  Δυο μέρες πριν την εισβολή, σε δημοσκόπηση, το 87% του τσεχοσλοβακικού λαού εκφράζεται υπέρ του σοσιαλισμού «με ανθρώπινο πρόσωπο» και κατά της καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Ήταν ίσως η τελευταία δυνατότητα να μπει φραγμός στην καπιταλιστική παλινόρθωση με μια ισχυρή αντιγραφειοκρατική μεταρρύθμιση από τα αριστερά. Η σταλινική καταστολή, τσακίζοντας τους εξεγερμένους εργάτες και τους «αιρετικούς» μαρξιστές θα αφήσει το δρόμο ελεύθερο για την καπιταλιστική παλινόρθωση…

Σεπτέμβριος

Στην Ιταλία με το τέλος του καλοκαιριού ξαναρχίζει η επίθεση των φοιτητών.

Στις ΗΠΑ η κτηνώδης καταστολή του κράτους στρέφεται κατά των οργανώσεων των Μαύρων Πανθήρων

Οκτώβριος

Διαδηλώσεις φοιτητών στο Άμστερνταμ.

2 Οκτωβρίου. Μεξικό. Παραμονές των Ολυμπιακών Αγώνων, μαζική διαδήλωση φοιτητών στη Πόλη του Μεξικού, στην Πλατεία των Τριών Πολιτισμών, πνίγεται στο αίμα από τον στρατό. 200 άνθρωποι σκοτώνονται, εκατοντάδες φυλακίζονται.

14 Νοεμβρίου. Η Ιταλία σε γενική απεργία. Τα πάντα παραλύουν, 14 εκατομμύρια εργάτες στους δρόμους…

20-21 Νοεμβρίου. Πολιτική κρίση στην Ιταλία. Παραίτηση της κυβέρνησης.

18-30 Νοεμβρίου. Φοιτητικές ταραχές σε Κάιρο και Αλεξάνδρεια, 30 νεκροί, 400 τραυματίες.

 

Kαι ο αγώνας συνεχίζεται.

la lutte continue